İnsanın Kültür içindeki ilişki olasılıkları
Bu yazı dizimizde toplumsal olarak bireylerin, grupların, toplulukların, birliklerin, ülkelerin birbiriyle olan geniş ilişkiler ağına felsefi açıdan her yönleriyle inceleyecek ve tespit, saptamalar yapacağız. Önce tikel örneklere değinip sonra tümele doğru uzun bir yolculuğa çıkacağız. Bazen de tümelden tikel örneklere doğru ilerleyeceğiz.
İnsanları Değiştirebilir miyiz?
Halk dili ile yapılan bu soru başlığının cevabı da hazırdır. Bu soru genellikle evlilik öncesi eşlerden birinin evleneceği kişinin onaylanmayan alışkanlıklarını değiştirebileceği üzerine ümit taşıdığı fakat gerçekleşme olasılığının az olduğu gerçeğine ait cevap hazırdır. O da " Değiştiremeyiz" dir.
Felsefenin soru ise şöyledir, " İnsanların kültürel gelişimini hızlandırabilir miyiz?". Bu sorunun cevabını modern yaşantıda işler halde görmekteyiz. Eğitim ve öğretimle insanın kültürel gelişimini hızlandırama çalışmaları yapılmaktadır hali hazırda.
Bireyler arası ilişkilerde bir arada bulunma zorunluluğu ve olasılığı karşısında taraflar karşı tarafın alışkanlık ve amaçlarında hatalar, yanlışlıklar görüp, çözüm yollarını da biliyorsa, söz ve eylemler ile bunları düzeltmesine yardımcı olmayı düşünür mü? Düşünse bile yardım eder mi? Yardım etse bile başarabilir mi?
Bireyler bir çok mekan ve şartlarda bir arada olma zorunluluğunda ve olasılığında birlikte zaman geçirme durumunda bulunmaktadırlar. ABD sinemasında bu haller bireylerin agresifleştiği ve birbirlerine üstün gelme ve hakimiyet rekabeti içine girme olasılığına sıkça yer vermektedir. Böyle bir durumda bireyler birbirlerinin hatalarını, eksikliklerini düzeltmesine değil, karşıdaki eksikleri kendilerine avantaj olarak alma ve baskın olmaya çalışma kozu olarak kullanma olasılıklarına doğru ilerlemesine tanık oluruz. Modern yaşamda böyle birliktelikteki ilişkilerde bireyle iki davranış şablonu taşırlar. Birincisi bulunulan mekan ve şartların kurallarına göre ilişkilerini düzenlemek ve davranmak. İkincisi ise mekan ve ortamda sergilenmesi gerekmeyen tavır ve tutumlarını saklamak şeklindedir. Buna örnek bir işyerinde tecrübeli çalışanlar o işyerinin belli kurallar ve düzeni gereği ilişkilerini düzenler iken ortama gelmiş yeni tecrübesiz çalışan işyerinde evindeki veya ailesindeki ilişkilerini sergilemeye çalışabilmektedir. Özellikle stajer çalışanlarda bu tedirginlik görülür. Hangi davranış kalıbını kullanacağını henüz bilememektedir ve öğrenmeye çalışmaktadır. Normalde sade ve renk vermeyen davranış kalıbını sergileyen stajer en doğrusunu yapmaktadır. Çünkü ortamın şart ve usullerini öğrenene kadar böyle davranması gerecektir. Bu şartlarda çalışanın davranış kalıplarının darlığı ve genişliği ortama uyum açısından ilk zamanlarda bir strese tabi olma veya onunla başa çıkabilme olasılığını ortaya çıkarır. Stajer bulunduğu mekan ve ortama uygun davranış kalıpları taşıyorsa o işle ilgili yeti ve yeteneklerinin olma olasılığı artar. Taşımıyorsa stresle birlikte uyum sorunu ortaya çıkabilecektir. Bu stajerin başka iş yeri ortamlarda şansını denemesi gerekecektir veya bulunduğu ortamı kendi tarzına göre yeniden dizayn edebilme olasılığına da yönelebilecektir. Burada stajerin mesleğine olan tutumu belirleyici olacaktır. Mesleğini sevip sevmediği, yetilerini destekleyip desteklemediği burada ortaya çıkacaktır. Bu şartlarda uyumsuzluk ortaya çıkarsa stajer ortam ve meslek arasında sorunun hangisinde olduğunu saptaması gerekecektir. Sorun ortamsa mesleğine başka ortamda devam etmesi gerekecek, sorun meslek ise mesleğini değiştirme planları içine girmesi gerekecektir.
Tikel bir örnekten yola çıktık. Şimdi tümelden tikele doğru yol alalım. Bir polisin meslek değiştirip, masa başı maliye memuru olması, bir köylü ve kasabalının şehre yerleşmesi, bir biyoloğun aktif laboratuvardan masa başına sabitlenmesi, yolculuğa ve mekan değiştirmeye alışmış bir şoförün ambar memurluğuna sabitlenmesi gibi bir çok tümel örneklerde ortam ve meslek çelişkilerini bireylerde görebiliyoruz. Tabi ki bu durum çoğunlukta bulunmaz. Çoğunluk hem ortam hem de meslek uyumundadır.
Bir çok bireyin diğer bireyler ile ilişkilerinde öncüllediği bir çok gizli tuttuğu ve sakladığı amaç ve tutumları bulunmaktadır. Öncelikle zayıf ve eksikliğini hissettiği bir çok konuda tatmin arayışına girmektedirler. En öndeki sıralarda bulunanlar ekonomik ve cinselliktir. Ekonomik, sistemin işleyiş tarzı ve toplumsal katmanın baskısıdır. Çocukluktan gelen ekonomiye olan sabitlenmiş alışkanlık ve bakış tarzlarının bunda önemli etkisi olmaktadır. Diğer unsur olan cinsellik ise doğal bir yapıdır. Diğer canlılarda mevsim, etken olurken insan kültüründe şart, sınırları ve zamanı toplum tarafından belirlenmiş kurallara bireylerin gizlice ve bedensel kontrolsüzlüğün etkisinde uymaması bulunmaktadır. Cinsellik toplum tarafından gizli olması kuralını bireyler adeta bu açıktan yararlanmak için gizli olan gizli kalır cinliği ile kuralı kırmak için fırsat kollamakta gibi görünmektedirler. Her an ve her yerde ama gizli olarak olma olasılıkları zihinlerini adeta esir almış gibidir. Önce Brezilya dizileri şimdi ise dünya rekoru kıran ülkemiz Türkiye dizileri hızlı ve zeki senaristlerince izleyicilerine katarsiz yani ruhsal rahatlama olanağı sunmaktadırlar adeta. Sloganları da şudur. " Siz hayal edin, biz diziyi çevirelim veya durun ve izleyin sizin zihinlerini doldurduğunuz ekonomik ve cinsellik hayal ve fantezilerinizi size sunalım ve sanki gerçeğe ulaşmış gibi sizde zihninizdeki ağırlıkları atın ve rahatlayın bu sayede".
Ülkemiz dizilerimizin rekor izlenme ve dünya dizi sanatı sektöründe birinci sıraya gelişini bu usta senarist, yönetmen ve oyunculara borçluyuz. Onlar bir anlamda birey ve toplum psikoloğu gibi çalışmaktalar. Eh ne diyelim başarılarının devamını dileriz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder