Eytişimsel Düşünme Süreci - 4

Felsefik terim, kelime ve kavramları sabitleme, tümelleri belirginleştirme ve sürekliliğini sağlama çabaları olmalıdır, eytişimsel düşünmede. 

Tümellerin kümeleri

Evren güneş sistemin kapsamaktadır. (Diğer sistemleri de)

Güneş sistemi dünyayı kapsamaktadır.

Dünya (yerküre (bilimsel)) doğayı kapsamaktadır. Veya dünya ve doğa birlikteliğinde ikisi eşit de olabilir. Doğa dünyayı tümden kuşatmak amacındadır. Doğanın oluşma yeri dünya olması bakımından dünya doğayı kapsamaktadır. Fakat doğa zamanla dünyayı kuşatıp kapladığı için doğa da dünyayı kapsamaktadır veya eşittir de denilebilir. Doğanın tanımında zaten canlı ve madde-enerji birleşmesi bulunduğundan dünya, doğa ile aynı tanım içinde yer alabilir veya eşittir denilebilir. İleri sürülen savlarda doğa ve dünya olguları  aynı veya birbirinin kapsamında olarak ele alınabilir. Doğa ve dünya birlikteliğine yeni bir isim, tanımda verilebilir.

Doğa canlılığı kapsamaktadır.

Canlılık (Hayat), insanı kapsamaktadır.

Kapsayandan kapsanana ilerledik.

Kapsanandan kapsayana ilerleyelim.

İnsan canlılığın içinde yer alır.

Canlılık doğada bulunmaktadır.

Doğa sadece dünyada bulunmaktadır. Şu an ki bilgimizle.

Dünya, güneş sisteminde bulunmaktadır.

Güneş sistemimiz, evrende bulunmaktadır.

Yukarıdaki önermeler ışığında evren, doğa ve insan hakkında bir çok kelime, tanım ve önermeler belirgin ve sabit hale gelmektedir.

Örneğin "insan doğası" diye bir kelime felsefik olarak doğru değildir. İnsanın kapsamında olduğu doğadan ayrılmış ve kendi doğasını oluşturmuş izlenimi veren bu kelime çelişiktir. İnsan yaşantısı, kültürü (kendi yaşam sürecinde oluşturduğu tüm değerler) olabildiği gibi yeni kelimeler ve tanımlar üretilebilir. İnsan bulunduğu doğadan şu an ayrılması olanaklı değildir. Solunum, beslenme, içme gibi temel ihtiyaçlarımızı doğadan alırken kendimize ait bir doğa oluşturmuş olamayız. Doğanın insan fiziksel ve zihinsel yapısındaki şekillenmelerinden, sürecinden, sonuçlarından, yaşayışına etkilerinden bahsedebiliriz.

Bitkilerin dünyası, kedilerin dünyası, Ahmet'in dünyası gibi deyimler felsefik olarak geçerli olmayıp edebiyat, sanat gibi felsefe dışı olgular için kullanılabilir. Felsefede dünya kavramı tektir. Doğayı kapsayan dünyadır . Felsefenin tümelleri yerinde sabit kalmalı ve tikellerde kullanılmamalıdır. Dolayısı ile evren, dünya, doğa gibi tümel kavramlar eytişimsel düşünme, konuşma ve yazma sırasında sadece kendi anlamlarını ifade için kullanılmalı kendilerinden başka bilgileri tanımlarken araştırırken kullanılmamalıdır. Türkçenin daha iyi ve evrensel bir dil olabilmesi için eş anlamlı kelimelerin azaltılması ve yenilerinde ortaya çıkarılmaması gerekmektedir. 

Felsefede tümellere ait sabit ve tek olması gereken kavramların eş anlamlar karmaşası yaratabilecek tikellerde kullanılması fikirdaşlığı, aynı fikirde olmayı zorlaştırmaktadır. Felsefe söz ve yazılarında istenilen fikirlerin anlaşılmamasından çekinilerek parantez açmalar, ekler, notlar yazılması çoğu zaman kavramların eş anlamalara gelecek şekilde kullanılmasından ileri gelmektedir. Evren denildiğinde galaksileri kapsayan sınırı bilinmeyen içinde bulunduğumuz olguyu anlamalıyız. " Evrensel" denmekteki amaç da evrende canlının sadece dünyada olduğu mantığından hareketle tüm dünyayı kapsadığı olsa da evren kavramıyla aynı olmadığı için ona " küresel" demek daha doğru olur. Evrensel kavramı tüm evrene ilişkin konularda ortaya sunulmalıdır. Evren kavramını tikellerde kullanamayız. Çünkü evren kavramı yapısı itibari ile tektir söz konusu her kavramı kapsamaktadır. Kapsayan bir kavramı kapsanan olarak kullanmak çelişiktir. Doğa kavramı da öyle. Felsefe alanı dışında her konuda tikeller için kullanabildiği halde felsefede kullanılmamalıdır bence. Dünya (yerküre) kavramı da aynı şekilde bu kavram o kadar tikel için kullanılmaktadır ki parantez içinde açıklama yapmak zorunda kalmaktayım. "... dünyası " dendiğinde bir çok dünya varmış da sunulan onlardan biriymiş gibi kullanılması ancak felsefe dışında olmalıdır. Türkçe dilinin en iyi hali her kelimenin tek anlam içerecek hale gelmesidir. Eş anlamlı, çok anlamlı kelimeleri bırakmak için nedenimiz ve olanağımız vardır günümüzde. En azından eğitimde bunu verebilmeliyiz öğrencilere ilköğretimden yükseköğretime kadar.     

Dünyamızdaki evrensel yasalar tek başlarına bulunmaları doğa nedeniyle zordur. Çünkü doğa içindeki canlılar ile evrensel yasalara dolaylı veya dolaysız olarak etki etmektedirler. Örneğin çekim evrensel yasası varken kuşlar gibi uçan canlılar bu yasanın etkisine girmekten kısa süreli de olsa farklı bir harekete tarzı ile çıkmaktadırlar.  Yerçekimi nedeniyle her madde ve canlı her zaman yere düşer ilkesini bozmaktadırlar kısa süreli de olsa. Burada yerçekimi evrensel canlıların bu yasaya karşı direnmesi veya onun kesinliğini bozması ise doğa yasalarınca olmaktadır. Dolayısıyla canlı yerçekimine direnir önermesi canlının yerçekimi evrensel ilkesine bütünüyle uymadığı ve ona karşı gelmekte olduğunu göstermektedir. Depremlerin oluşumunda fosillerin ve diğer canlıların etkisiyle oluşan fay hatlarının ortaya çıkmasına canlılar neden olduğu için canlılar depreme neden olabilir doğa yasası da çıkabilmektedir. Dünyada doğa yasalarıyla evren yasaları iç içe geçmiş ve birbirlerinin nedeni olma durumundadırlar.  Yerçekimine direnen bir kuş gördüğümüzde bilimsel olarak " Bu uçan madde (canlı) evrensel çekim yasasına uymuyor" sonucu çıkarabiliriz.  Her depremin nedeninin altında canlılarında etkileri bulunduğu gibi dünyada olan her olguda canlının az veya çok etkisi bulunmaktadır. Evrensel yasaların yalın, saf olduğu hal dünya dışında dünyanın etkileşime girmediği madde ve enerji halleri için geçerlidir. Evren yasaları ile doğa yasaları dünyada birleşme, etkileşme belki de dönüşme halinde olabilmektedirler. Kuantum parçacıklarının cansız olduğundan emin miyiz bu önermeler ışığında. Kaldı ki deneylerde gözlemciye göre dalga veya parçacık halinde hareketleri canlılara özgü bir davranış şeklidir. Diğer bir aklımıza gelen önerme ise tüm evrenin canlılığın farklı bir hali mi olduğudur. Canlılığın oluşumundan günümüze yeryüzü katmanlarının fosiller ve yaşamaya hazır tohumlarla dolu olması artık yeryüzünün cansız olduğuna ait düşünceleri tekrar gözden geçirmemizi gerektirmektedir. Ölmüş ve doğacak olan canlıların oluşturduğu devasa ve geniş katmanların üzerindeyiz. Canlıların etki ettiği yeryüzündeki fiziksel olayların, evrensel olarak oluşan canlı-dışı fiziksel yasalar ile aynı olduğundan emin miyiz bilimsel olarak. Henüz bunun denemesini, deneyini yapabildik mi her yönü ile. Şu an bildiğimiz kuantum fiziğinin ilkelerinin oluşumunun sadece dünya için değil de tüm evren için geçerli olduğundan nasıl emin olabiliriz.  

Eytişimsel düşünmede zihinde bir evren modeli oluşturmaya çalışılmaktadır.  Bu model bilgi ile gerçek arasında en yakın ve en doğru bağlantının oluşmasına hizmet etmektedir. Zihindeki modelde önce evren haritaları oluşur. Zihnin bulunduğu konumdan gidilebilecek en uzak konuma doğru ilerleyen bir harita. En uzaktan bulunduğu konuma da dönebilecekken, evrenin en küçük parçası ile en büyük parçası arasında da bağ oluşturmaya çalışır. Bu büyük ve geniş haritalama her zaman yenilenir, tazelenir, değiştirme esnekliğindedir. Zaman haritaları da oluşturulur. Evren zamanı, güneş sistemimizin zamanı ve dünyamızdaki işleyen zaman olarak birbirine hem bağlı hem de ayrı olarak algılanabilen bir zaman. İnsanlık tarihi, canlılık ve doğanın zamana göre durumu, geleceğe yansımaları gibi farklı zamanlara açık olunur.  

İlköğretimden üniversiteye kadar eğitimimizle verilen tüm bilgiler bu haritalandırmalar üzerinedir. Bu bilgileri özümseyen, zihninde tekrar hatırlayabileceği şekilde öğrenebilen her öğrenci ergenlik sonrası yetişkinlik döneminde bedenin yavaşlayıp zihninin hızlandığı yaşlarında bu haritaları hatırlayıp zihninde evren modeli temellerini oluşturabilir. Bilgilerimizin bizde doğuştan olduğu, geldiği yanılgısı aslında o bilgileri çocukluktan itibaren duyu algılarımızla almamıza rağmen algıya dönüştüremeyip yetişkinlikte zihin etkinliği ile tekrar alırken algılayarak almamızdan ve bu bilgileri ikinci  hatta üçüncü kez  aldığımızı önemsememekten kaynaklanmaktadır. Bilgileri öğrenme potansiyeli ile doğarız bilgileri bire bir taşıyarak değil. Eğer taşıyarak gelseydik hepimiz birer reenkarnasyon karmaşası, kaosu içinde olurduk. 

Günlük yaşam sırasında bu evren modelinde kendi yeri ile en uzak köşe arasında aralıklı olarak bağlantısını devam ettirirse düşünce sistemi gelişmeye ve karmaşık düşünce sisteminden uzaklaşmaya başlar. Zihin haritası sonuçlar, önermeler, yargılar, sorgulamalar ile bilgi birikimini devam ettirirken güncel yaşantı işleyişi de devam ettirilir. Şizofreni rahatsızlığı genellikle kavramsal bilgi ile günlük yaşantı arasında gelinip gidilme esnasında zihin kendi oluşturduğu evren modelinde takılı kalması ve bir türlü günlük yaşama davranışına dönememesidir. Akılın bir özelliği de ikili çalışmasıdır. Kavramsal olarak ve yaşamsal olarak çalışması. Meslekler, hobiler, hedefler zihni günlük yaşamda tutar. Düşünmeyi ön plana alıp günlük yaşamı ikinci plana almak olmaz. İkisi de paralel ilerlemelidir. Zihnin evren modeli kaynağını günlük yaşamdan alır, bilgilerin içinin doldurulması, yerli yerine oturtulması, kendini tamamlaması, yeni bilgilerin alınması, sağlama olanağı, emin olma hali, yeni bilgilere ulaşılması hep günlük yaşamdan gelir. 

İnsanlık erdem ve değerleri başta olmak üzere tüm kişisel ve toplumsal yaşayış biçimlerimizi tutunma, tutum  olarak zihinsel evren modeli içine en iyi bir biçimde yerleştirilmesi gerekmektedir. Bireysel ve toplumsal kültürümüzün doğa ve evren ilkeleri ile paralel yürütmeye çalışmamız birinci önceliğimiz olmalıdır. Bunu başarmak için eytişimsel düşünmede özne(l)-nesne(l) farkındalığını sürekli açık tutmalıyız. Doğru ve sağlıklı düşünmemizin, yaşamamızın sigortalarından, rotalarımızdan biri de bu düşünme yöntemi olabilir. Bu yöntem yetişkinlikte daha çok oluşmaktadır. Henüz erken yaşlarda bu yöntemi denemeler olmuş mudur bilmiyorum. Eğer erken yaşlarda uygulanırsa dahilerin ve delilerin çoğalacağı muhakkaktır. Aslında bu düşünme yöntemi insanlık tarihi boyunca bulunmakta olduğu halde bunu erken yaşlarda eğitim olarak verilip uygulanması için belirgin bir yöntemi oluşturulmamıştır. Dolayısı ile önce yöntem netleştirilmeli, düşünce ve karar birliği oluşturmalı sonra küresel olarak yeni zihinlere sunulacak, uygulanabilecek  model oluşturulmalıdır. Bireyde bilginin düşünmede hem öznel hem de nesnel olması yanında yaşamında da öznel ve nesnel farkının ayırımına varabilmesi ve ona göre yaşamını düzenleyebilmesi ilkesi bulunmaktadır eytişimsel düşünme yönteminde. Kusursuzluk, güç, hakimiyet arayışı değildir bu yöntem. Öznelin kendi varlığını nesnel içinde konumlandırabilme, evren içindeki yerinin farkında, bilincinde olma halinde olmaya çalışma çabasıdır.        

Zihinde evren modeli oluşturan her eytişimsel düşünen kişi günlük yaşantıdaki yaşanılan tecrübeleri, edinilen bilgileri, olay, olgu, nesne, kişi, zaman, mekan ve gelişmeleri bu evren modeline uyarlayarak, düşünme ile yaşama arasında sürekli bir eytişimsel etkileşime girer. Zihni ile yaşam arasında sürekli eytişim kurar.

Trafikte sürücülerin sinirli ve gergin olmalarının temelinde sonuçları can ve mal kaybına yol açan trafik kurallarına uyulmamasıyla ortaya çıkacak kazalar vardır. Trafikte can ve mal gibi iki önemli olgu, hatalara karşı sürücüleri hoşgörüsüz ve savaşma psikolojine itmektedir. Trafikte hata demek cana ve mala zarar vermek anlamına gelmektedir. Ekonomik zarara uğrama, yaralanma ve hatta ölme riski sürücüleri zıtlaşma, tartışma ve hatta kavga etme ve kötü sonuçlarına yöneltmektedir. Şehir içi trafik kazalarında daha çok ekonomik kayıplar olmakla birlikte psikolojik etkenler birikerek sürücülerde cana kasıtla ekonomik kayıp arasında fark olmadığı fikri ile hareket etme şekline doğru itmektedir. Sürücü koltuğuna oturduğu an dokuma algısı aracın sınırlarına doğru genişleme yapar ve kaza anında bedeniyle çarpışmış hissini yaşar. Bu gerçek olmayan ama sürücü için sorunsuz bir sürüş alışkanlığı için zihinde gelişen duyu ve duygu kazanma etkisi sürücünün bedeninde yaşamış hissi verir ve tepkisi o oranda artar. Araç reklamlarındaki rahat sürüş hali ve boş yollar imajı sürücüleri arada şehir dışına çıkma isteğine yönlendirmektedir. Şehir içi trafiğin kalabalık olması, sık sık durma ve bekleme zorunda oluşu, kalabalık bir akışta olduğu hissi de sürücüleri rahat bir sürüş için şehir dışına çıkma isteği oluşturmaktadır. Şehir içi sürüş keyfini de reklamlarda değil filmlerin sahnelerinde görebilirsiniz. Sessiz ve gizli olarak yerleştirilmişlerdir oralara. Taksi kılığında veya ayrılık ve kavuşma sahnelerinde.  

Trafik kazalarında iki sürücü (genellikle) arasında haklı, haksız olasılıkları:

Haklı - Haksız

Haklı - Haklı

Haksız - Haksız

Kurala uymama nedenleri:

* Bilmesi gerekirken kuralın bilinmemesi. (Ehliyet alırken verilen bilgilerin önemsenmemesi, yeni ve değişen kuralları öğrenilmemesi )

* Sürücü kontrolü dışından gelen etkenler. ( Araç arızası ve dış etkenler)

* Sürücünün bedensel ve zihinsel etkileri. ( Uykusuz, yorgun, alkollü olma gibi haller, bir yere yetişme sabırsızlığı, öfkeli, üzgün, inatlaşma gibi duygusal yoğunlukta olma halleri) 

Trafik kazalarında haksız olduğu (örnek olarak) halde haklı olduğunu iddia eden ve buna inanan çok zihin bulunmaktadır. Bu zihinler bir kural otoritesi veya uzmanı olaya müdahale edince haksız olduklarını (bir olgu örneği) bilginin kesinliği ve yaptırım gücü etkisiyle yanlış biliyorsa veya bilmiyorsa öğreniyor ve gerçek olguyu kabul etmeyi ondan kaçamadıkları için zorunlu kalıyor gibidirler. Bu zihinlerde nesnel düşünmenin eksikliği bulunmakta olup yaşamı sadece öznel değerlendirmelerinden kaynaklanmaktadır. Nesnel olgu kendileriyle yüzleşmeye zorladığında öznel düşünmeye ara vermektedirler. Nesnel akıl eksikliği toplum yaşamında bir çok sorunlar ortaya çıkarmaktadır. Günümüzde sadece öznel akıl ile yaşamaya çalışmak yeterli olmamaktadır. 

Trafik kazalarında kurala uyma veya uymama konusunda haklı ve haksız olma bilgisinin zihinde(zan, düşünme) ve yaşanmışlıkta ( gerçek olgu) olması halleri farklı olabilmektedir.

Haklı ve haksız olma durumlarında  kurala uyma veya uymama bilgisinin farklılaşma halleri.

A. Haksız olma durumunda

1. Bireyin zihnindeki bilgi.

a. Haksızım (Olguyu kabulleniş)

a1.Eminim ( Olguya dair kesin yargı)

a2. Emin değilim, tahmin ediyorum. (Olguya karşı kararsızlık, bilmeme)

a3.İstemiyorum, kabul etmiyorum (Duyguya dönüş, sığınma, olgu ile yüzleşmeme, yargıdan kaçınma, karar almama, alamama hali)

b. Haklıyım (Olguyu kabullenmeme)

b1.Eminim. (Kabullenmemeye dair kesin yargı oluşturma)

b2. Emin değilim, tahmin ediyorum. (Belirsizlik, karasızlık, yargıda bulunmamak, bulunamamak)

b3.İstiyorum, kabul ediyorum. (Duyguya dönüş, yargıdan kaçış, akılı duygunun emrine vermek, öznel akılla (bencillik) düşünmede ısrar etmek, nesnel akılı reddetmek).

c. Bilmiyorum (Bilgi eksikliği, zihin çalışmasının durması)

2. Bireyin dilindeki (konuşma, söz etme) bilgi 

2a. Haklıyım

2b. Haksızım

2c. Bilmiyorum. Duyduğuma da inanmıyorum veya inanıyorum. (karşıdakinin sözlerine).

2d. Konuşmama, susma (karşının davranış bilgisini konuşmayı tercih etme).

3. Gerçek olgu ( Bilginin uzmanınca ortaya konması ve yaptırım gücünün olması (yasa ve uygulayıcısı).

B. Haklı olma durumunda

1. Bireyin zihnindeki bilgi.

a. Haklıyım

a1.Eminim

a2. Emin değilim. Tahmin ediyorum.

a3. İstiyorum. Kabul ediyorum. 

b. Haksızım (Yanlış yargıda bulunmak, duygu ve ilişkilere hatalı tutum etkisi, bilgi eksikliği, karşıdaki kişi ve olayları dikkate alarak verilen yargı)

b1. Eminim (Yanlış yargıyı kesinleştirme, karar alma)

b2. Emin değilim. Tahmin ediyorum. (şüphe halinde olma)

b3. İstemiyorum. Ama şartlar (zaman, mekan ve ilişkiler, önyargı, gelecek zaman ait tahminler, yanlış önsezi de bulunma, hoşgörülü olma ve çözüme odaklanmaya hazırlanma girişimi vb.(çok değişkenli)) kabullenmemi gerektiriyor. ( Haklı olup da haksızlığı kabul etmiş gibi yapmak az rastlanan bir davranış ve tutum şeklidir. Zihnin ya saf yani az ve basit çalışan ya da bilge olup çok çalışıp da bir çok olasılığı akıldan geçirip buna karar vermiş hali olabilir. ).

c. Bilmiyorum.

...... 

Görüldüğü gibi zihinlerdeki bilgi, dildeki bilgi ve yaşamdaki bilgi farklılıklar içerebilmektedir. 

  

Bilgiyi, insan zihnindeki ve yaşamındaki (insanlık) durumuna göre ele alırsak:

0- Zihin boş ( Zihin yapısı (karmaşık, saplantılı, bilgi almayan, reddeden), itki, dürtü, güdü ve duygunun etkisinde)  - yaşam dolu (Boş zihne göre yaşam anlamsız ve boş)

1.Yaşamda doğru - Zihinde yanlış ( Eğitim şart)

2.Yaşamda yanlış- Zihinde doğru ( Bir şeyler ters gidiyor algısı)

3.Yaşamda yanlış - Zihinde yanlış ( Kaos ortamı)

4. Yaşamda doğru- Zihinde doğru ( Modern insan tanımı diyelim.)

Eytişimsel  derin düşünmede dördüncü aşamaya ulaşma amacı vardır. En azında oranı arttırma çabası bulunmaktadır. 

Bu yöntem bireysel ve toplumsal yaşamda suçu, zihinsel ve bedensel hastalık, rahatsızlıkları, mutsuzluğu, karamsarlığı, korkuyu azaltır. 

Güvenli ve emin olma, yasalara uyma, sağlıklı ve uzun yaşama, gelişime ve yeniliğe açık olma, Sakin veya hareketli olabilme, bedensel ve zihinsel dengesini kurabilme, ilişki, iletişim, çalışmada verimli, mutlu, keyifli olma, sorunlara karşı gerçeği kabulleniş ve çözümsel yaklaşımcı olabilme, minimal yaşayış tarzının, mütevaziliğin önemini kavrama, yaşamda beden rekabetini aşma ama onu doğasından ötürü de yok saymama, düşünme rekabetini ortak ve küresel aklın doğa ve evren ilkelerine paralel ilerlemesi amacında olduğunu bilerek yapma gibi daha bir çok insana ve insanca yaşama ait erdem ve değerlerin oluşmasını, artmasını sağlar. 

İnsanlığa ait küresel beden ve zihin birlikteliğinde ebedi barış halinde iken tüm algılarımızın, aklımızın ve hayatımızın doğa ve evrenden gelecek mesajlara (bilgi) açık olduğu bir döneme doğru ilerlemek mümkündür. 

.....

Küresel Salgın Günlüğü -3

 Bedenimizle korona virüsü arasında oluşan sorun devam etmektedir. Virüs farklı bedenlerde dolaşırken zorunlu bir değişime zorlanmakta kendini yeni bedenlerde var olma savaşı verirken adapte olmaya çalışmaktadır. 

Beden ve virüs ilişkisinde ulaşılacak en iyi hedef virüsün bedene zararlı olmaması ve bedenin de onu tehlike olarak algılamaması ile sağlıklı çalışma düzenini devam ettirebilmesidir.

Beden ile virüs etkileşiminde

* Destek alan hastaların bedenleri sürekli aynı yatma şeklinde tutulmamalı, yan ve oturarak hatta kısa hareketler içinde olmalıdır. Bedenin tümden hareketsiz kalması onun çalışma prensibine aykırıdır. Bedenin yatma anında dönüş hareketi onun için gereklidir. 

* Oda sıcaklığı bedenin sağlıklı durumundaki en rahat hal derecesi ile aynı tutulmalıdır. Ne serin ne de sıcak olmalıdır.

* İçme suları ılık olmalıdır. Sıcak ve soğuk olmamalıdır.

* Terlemeleri sağlanmalıdır. 

* Hasta odasında gürültü, kalabalık, çok fazla hareket panik, telaş olmamalıdır.

* Hasta odası soğuk ve çok sıcak olmayan temiz hava ile havalandırılmalıdır. Beden için en uygun sıcaklık belirlenmeli ve bedenin olağanüstü durumdan sağlıklı hale geçişi aşamasında kendi sıcaklığı ile ortam sıcaklı arasında fark edişi olmalıdır. Ortamın çok sıcak olması bedenin standart dış sağlık sıcaklık miktarını algılayamayıp beden sıcaklığını olağanüstü seviyeye çıkarabilir. Bu da organ yetmezliğine doğru ilerler. Beden dış ortam sağlık sıcaklık miktarını algıladığında kendi sıcaklığını düşürme yoluna gidecektir. Ortam sıcaklığına uyum için terleme davranışına girer. Terleme bedenin dış ortam sıcak miktarını algılaması sonucunda oluşmaktadır. Beden dış ortam sıcaklığı ile sıkı bir bağ içindedir. Beden dış ortam sıcaklık dengesini alıp verdiği nefesle yapmaktadır. İnsan bedeni dış sıcaklığa karşı hızlı hassasiyetini giyimle eksiltmiştir. O nedenle nefes yolu ile dış ortamın sıcaklık miktarını algılar beden. Oksijen verilen hastaların bedenleri dış ortam sağlık sıcaklık dengesini kurmaları güçtür. Beden dış ortam sıcaklık ilişkisi bozulmamalı engellenmemelidir. Oksijen takviyesi kritik aşamalarda verilmeli, yavaş ve kısa verilmelidir. Hasta bedenin dış ortam sıcaklığını referans alma dengesi sağlanmalıdır. 

* Solunum sisteminde burun kanalları, boğaz, ciğerler ilişkisi bir bütündür. Bu bütünlük bozulursa kalp çalışması sorunlaşır. Doğal nefes alımda havanın boğazdaki nefes yollarına geçişi sırasında yutkunma refleksi engellenmemeli, zorlaştırılmamalı, rahatlatılmalıdır. Baş ve boğaz yutkunma kolaylığı pozisyonunda tutulmalıdır. Ne çok dik ne de çok eğik olmalıdır. Yutkunma ağızdan gelen tükrük salgısını nefes yollarına, özellikle burun kanallarına yollamaktadır. Nefes almayı kolaylaştırmaktadır. 

* Beden ile nesne (örtü, yatak, izole araçları) arasında yatma sırasında birleşiklik ve ayrılık değişimi olmalıdır. Beden belli bir bölgesindeki kan dolaşımını rahatlatmak adına hareket etmek ister. Uzun süre hareketsizlik, sabit kalma kan dolaşımını aksatır.

....

İnsan Doğa ve Dünya - 7

Şu anda sadece dünyada gördüğümüz oluşmuş yaşam, varlığını korumak, sürdürmek ve yayılmak amacındadır. Canlılık yaşamıyla tüm yeryüzünü sarmak, her yerini kaplamak, katmanlarını oluşturmak, türlerin birbirine bağlı olarak çeşitlenmesini, saçaklanmasını ve yayılmasını sağlama ortak amacındadır. 

Ve canlılar arasında bir tür ortaya çıkar.

Bu tür diğer canlıların öncesi ve sonrası canlı türlerine bir köprü gibi bağlı olmaktan kopar. Her canlı türü kendi antitezi bir canlının oluşumuna olanak verir ve bu zincir türlerin miktarının dengesine hizmet eder, temel ilkesine aykırı bir çıkış yapar. Ortaya çıkan bu tür kendini çoğaltması, gelişmesi ve yayılması ile canlılığın sürekli zincirine zarar verme potansiyeline ulaşır. Doğadaki yaşam zincirinin aksine öncesini yok etme ve antitezine olanak tanımama seviyesine ulaşır. Artık yeryüzündeki gelişme ve büyüme potansiyeli barındıran her canlı bu türün engeline, kontrolüne takılmaktadır. Yeryüzündeki yaşam gelişmesi, çeşitlenmesi ve yayılması durmuştur. Artık canlılığın gelişmesi, çeşitlenmesi ve yayılması bu türün içinde devam etmektedir. Bu tür doğaya karşı kendi doğasını oluşturma çabasına doğru ilerlemektedir. İçinden çıktığı birinci doğanın ilkelerinden ayrılmış onun ilkelerini kendi içinde sürdürmektedir. Yine de ona bağımlıdır. Tümden kopma olanağı şu an yoktur. 

Bu tür insandır.

Şimdi ne olacaktır. Birinci doğadan çıkıp ikinci doğayı oluşturmak mekanın bölünmesiyle başlar. Aynı mekanda hem birinci  hem ikinci doğa olabilir mi ? Bunun olanaklı olması ancak birinci doğadan çıktığını fark eden insanın kendi dışında olarak ilk doğanın gelişimine etki etmemesi ve kendini de bu zincirden gelecek zarardan koruması ile olabilir. Peki bunu bunu başarabilir mi ? Çok zor. Dolayısı ile  ikinci doğasının devamı için mekan değişimi gerekmektedir. Ancak bu şekilde mekanların farklı olduğu doğalar varlıklarını koruyabilir. Mekan değişimi dünyadan ayrılmak demektir. Yetişkinliğe ulaşmış bir gencin ailesinden kopma anı gibidir. Bedeni kalmak istemekte, zihni ise gitmek istemektedir. Beden rahatlığı, tekrar etmeyi sever, yeniliklerden korkar. Çünkü üzerinde uzun zamanın kesin ve denenmiş işleyişi  vardır. Bu işleyişin döngüsündedir. Bu döngüden çıkmak istemez. Zihin ise yeniyi arar, yeni döngüleri merak eder. Evrendeki bir çok döngüyü keşfetmek ister. 

Artık insan birinci doğadan çıkmış, ona geri dönemez durumdadır. Cennetten kovulmuş mudur, yoksa kendi mi tercih etmiştir. Yoksa bu onun kaderi midir. Doğal yaşam zincirinin döngüsünden ayrılmıştır. Kendinden önceki canlıları yok etmeye, kullanmaya (eşya haline getirme) sonraki gelme potansiyelindekilere de engel olma, duvar çekme durumundadır.

Dünya dışında bir doğa oluşturma zorunluluğu göze çarpmaktadır. Birinci doğayı kendi haline bırakarak, onu yok ederek değil. Tıpkı yetişkin olan bir bireyin kendi yeni ailesini kurmak için doğduğu ve büyüdüğü ailesini terk ederken iyi niyetlerle vedalaşması gibi. 

İnsan aklını türünü koruma, sürdürme, çoğalma (sekiz milyar) ve yayılma üzerine kullanmaktadır. Nüfus sayımız ile türümüzün yeryüzünde ne kadar yer kapladığı ve bize hizmet eden madde ve enerji miktarının ne kadar çoğaldığı doğa içinde saklanamayacak kadar büyüdüğümüzün işaretleridir. Modern bilim bunun keşfi sayılabilir. Durgun inanç sistemlerinden hareketli inanç sistemlerine doğru bir yolculuk aşaması. 

Peki teknoloji. İşte bu yeni bir aşama. Bilinenden eyleme geçme aşaması. Bilginin varlığa dönüşmesi. Elle tutulur, gözle görülür nesne, araç haline dönüşmesi. Madde ve enerjinin yeniden şekillenmesi. 

Evrendeki madde ve enerji değişim, dönüşümlerine yeni bir katkı çabaları. Canlılıkla gelen zekanın ve akılın evren işleyişindeki madde ve enerji değişim, gelişim ve dönüşümüne devretme çabası. Zeka ve aklın canlıdan madde ve enerjinin orijinal ilkelerine devretme çabası. Biz türümüz olarak zeka ve akılı kullanamıyoruz, buyurun madde ve enerji olarak siz kullanın. Evrenin zekayı ve aklı doğru ve yolunda kullanmayan insandan madde ve enerjiye devretme hamlesi. Doğanın yer küre dışına çıkma hedefinin insandan madde ve enerjiye devri sinyal ve tehdidi. 

İnsandan önceki yaşam dünya üzerindeki hem canlı yaşamını korumak, geliştirmek, sürdürmek hem de yer küre olarak dış meteor, güneşin zararlı etkilerinden korunmak üzerine iken insandan sonra akıl ve bilgi ile gelen sürecin aynı gelişim üzerine olmadığını gözlemleyebiliriz bugün. Şu an bulunduğumuz insan yaşam ve etkileri süreci kalıcı bir gelişmenin işareti midir, yoksa insan ve aklının ilerleme arayışlarındaki denemelerinden sonra ulaşacağı belirlenmiş ve şüphe edilemez bir yolu bulacağı inancına olan güveninin göstergesi midir ? Yani bir grup topluluğun ilerleme adına görünmez bir uçuruma düşerken tüm toplumları da uçuruma çekme anında mıyız yoksa sık ve büyük bir ormandan çıkma çalışmalarından sonra büyük ve geniş evren vadisine doğru yol aldığımızın resmini mi yaşıyoruz ?

Canlılık, evrensel ilkelerin akıl üretme üzerine bir siparişi midir ki şu an akılı madde ve enerjiye yükleyip özerk hale getirmeye çalışıyoruz. Kendi rahatımız, konforumuz, kolay yönetebilmek, kontrol edilebilir bir yaşam arayışı, uzun yaşam veya ölümsüzlük arayışı gibi gözle görünenlerin ardındaki gerçeklik bu mu acaba. Evrenin canlıya verilmiş akıl üretme siparişinin sürecinde miyiz?

Diğer bir olasılık ise canlının yerküre dışında yayılma sıçrayışının, gerilmesinin göstergesidir teknoloji. Madde ve enerjiyi doğaya canlılığın ilkeleri için değil, kendi  özerk yapısı için kullanma amacındaki gizli kalmış olan veya ona verilmiş olan yeti. Doğa yaşam ilkelerinden çıkmış olan insanın evrensel ilkeler ile baş başa kalmasının verdiği özgürlük ile evrensel ilkelerin madde ve enerjisi ile oyuncakmış gibi oynaması. Uzay gemisinden çıkmış bir uzay insanın gemi ile bağlantısı olan ipin kopması ve boşlukta savrulduğu halde bunu hala bilmemesi gibi de olabilir, teknoloji ile ilişkimiz.

Dünyanın madde ve enerji dengesi bozulduğunda 

* Dünya yörüngesinde değişim olabilir.

Bu iklimlerin değişimi demektir. Dünya güneş etrafındaki yeni döngüsünde canlılığın yaşama olanaklarındaki sıcaklık farklarının değişimi ile bedenlenmesini tamamlamış olan canlıların yaşama zorluğu oluşabilir. 

* Dünya kendi içinde değişime uğrayabilir. 

Denizler ve karaların yapısında, atmosferden dünya çekirdeğine kadar ki katman dönüşümlerindeki değişimler canlılara olumsuz etkilerde bulunabilir.

* Ayın uydu uzaklığında değişimler olabilir. 

Dünyaya yaklaşan ay yerkürede olumsuz etkilerde bulunabilir. Dünyaya çarpma riski bulunabilir.

Bilim ve teknolojinin insan refahından sonraki aşaması uzaya çıkışı işaret etmekte ve dünyadaki madde ve enerji dengesini saptamasına ilerlemektedir.

Doğa " Ey insan sen bir bak bakalım canlılık olarak dünyada ne haldeyiz, madde ve enerji dengemiz ne halde " demiş olabilir. Ya da " Hadi dünya dışına çıkma vaktin geldi, şu bavulunu al (canlı temsilleri), uğurlar olsun " demiş de olabilir. 

Evrensel ilkeler " Nerde kalmıştık. Madde ve enerji etkinliğimize. Hadi şu işin bir kenarından tut bakalım canlı olarak görevlerin şunlar..."  Ya da " Ya insan, canlılıktan çıkıp geriye dönmek istiyorsun ki madde ve enerjiyi canlılığa değil de sadece kendin için kullanmak istiyorsun. Bu hareketin canlılığını devretmen, madde ve enerjiye zeka yüklemeye çalışmanla aynı anlama gelmez mi. Canlılık, yaşam, madde ve enerjiyi kendi ilkeleri için kullanmaya çalışırken sen sadece kendine kullanmak istiyorsun. " diyebilir. 

İnsan doğa ile evren arasına doğru ilerliyor.

Canlılık bir tür olarak devam edebilir mi ? 

Madde ve enerjiyi kullanma yetimiz, sadece kendi türümüzün uzayda varlığını koruma, gelişme, sürdürme ve yayılmasını sağlayabilir mi, yetebilir mi ? 

Buna evet dersek doğanın amacı bizi oluşturmak üzerinedir. Canlılığın insanda devam eden bir çizgi olacağını gösterir. 

Hayır der isek biz doğanın, yaşamın, hayatın amacına hizmet ediyoruz demektir. Doğanın ilkelerindeki türlerin çoğalması, korunması, gelişmesi, sürdürülmesi ve yayılmasının sadece bir üyesiyiz ve görevimiz de bu ilkelere hizmet etmek anlamına gelir. Bu görevin küçümsenmeyecek ve önemli olan bir yönü ise  dünyadan evrene sıçrama gibi büyük bir hareketi içermesidir.  

Ya sür, ya sur. 

Ya ilerleme ya da içe çöküş.

.........

Küresel Salgın Günlüğü - 2

 Çember Daralıyor...

Virüs etrafta hızla ilerler iken bize yaklaştığını görebiliyoruz. Düşmanımız dostlarımızın içinde saklanmakta. Bize ulaşmak için her türlü yolu deniyor. Yakın çevremizden aldığımız korona pozitif sonuçları virüs yakınlarımıza geldiğini göstermekte. 

Merkezinde bizim olduğumuz çemberi virüs daraltmaya başladı. Çemberi daraltarak bize doğru yaklaşmakta. Virüsün sesini duymaktayız, öksüren, hapşıranlar da, onu belli belirsiz görmekteyiz burnunu çekenlerde, boğazını temizlemeye çalışanlarda. Isısını hissetmekteyiz ateşi yükselmiş olanlarda, zararlarını bilmekteyiz acı kayıplarda. 

Virüs artık bir kaç metre ötemizde, ona karşı maske, mesafe ve hijyen savunmalarımız var. Evlerimizde bulunduğumuz anlar, rahat bir nefes alabildiğimiz zamanlara dönüşmekte. Kaçıyoruz kalabalıklardan, diğer insanlardan köşe bucak, yaklaştıkça aura kapsamlarına, endişe duyuyoruz. Nefes alışverişinde bulunmaktan kaçınıyoruz havada asılı kalacak damlalarla gelecek tehlike karşısında.

Yeryüzünü bir dalga kaplıyor kış günleri karanlık ve soğuklar içinde tehlikeyi barındıran içinde. Canlılar için ideal sıcaklığın sınırları zorlanıyor bu mevsimde her döngüde dünyanın güneş etrafında dolanımını tamamlar iken. İlkel ve küçük canlılar ölmemek için bedenler arası sıcaklığa üşüşüyorlar büyük bedenlerin sıcaklığından pay alırken beraber yaşamının yollarını aramaktadırlar aslında. Arıyorlar yeryüzünde ilk çoğaldıkları canlı içindeki benzeri bir bedeni beraberce yaşayabilecekleri karşılıklı yardımlaşma yolu ile sürdürmek istiyorlar bu yolda kendilerinin de bedenlenme hayallerinin peşinde.

Çember Daralıyor

Virüs için biz düşman değiliz aslında, bizler ona kaynak ve güvenlik sağlayan büyük konaklarız onların hedefinde ve hayalinde olan, dna'larında yazılı olan bilgide. Bedenlerimiz onları düşman algılamakta karşılıksız bir misafir gözüyle bakmakta onlara. Ansızın gelen bu misafirle nasıl bir yardımlaşarak yaşama çözümün bulamamanın verdiği bir telaş ve endişe sarmakta bedenlerimizi. Kasılmakta hücrelerimiz ve organlarımız tanrı misafirinin davetsiz gelişine şaşırırken ve tepki gösterirken. Onun bedenden yararlanmasının bencilce olduğunu hissetmekte ve ondan nasıl bir fayda sağlayacağını bilememekte bu kadar kısa sürede. O halde ne yapmalı beden ve zihinler bu davetsiz misafir karşısında, önce rahat olmalı tüm bedeniyle, kaslar gevşemeli, yersiz ve abartılmış korku kalmamalı zihinlerde, sakin ve sabırlı olunmalı bu görünmez ve küçük misafirlere. Telaş ve endişe kaplamamalı bedeni ve zihni, ele geçirmemeli ölüm korkusu. Her eski ve yaşamış döngülerde hatırlanmalı bu virüs türleriyle bedenin karşılaşmalarını ve nasıl bir tepki verdiği. Beden ve zihinle tümden savaş haline girilmemeli bu görünmez davetsiz misafirler ile. Her beden tepkisine olumsuz bakılmamalı, savunma geliştirilmesini abartmamalı gözlemlerde. Unutmamalı beden nefes almayı, su içmeyi, beslenmeyi, kendini sıcak tutmayı, sıcaklığını korumayı, terlemeli ve eksilen suları yerine koymayı. İlaçların maddi ve manevi olumlu etkisi hissedilmeli önceden olduğu gibi. Güven artmalı kendi içinde, bu kesik zamanın biteceğine dair umutlar, ümitler, çemberin daraldığı ve sıranın kendine geldiği hissi ve düşüncesi yer etmemeli zihinlerde ve çoğu zaman gereksiz kasılmalarda, kilitlenen ve donma olan bedenlerde. Yaşama göz kırpmayı arttırmalı, varlığını yoklama adına yutkunmayı sadece korku ve susuzluğa bırakmamalı (Sürekli izlemekten ve dinlemekten göz kırpma ve yutkunma refleksimiz zayıflamakta bu da baş (Göz ağrımaz, yorulur bir yapıda olduğu için başa ve göz çevresine ağrı verir, göz kırpma refleksi göz ve çevresine salgı yayar, nemlendirir) ve solunum sorunlarını (yutkunmak buruna ve boğaz üst bölgesine salgı verir nefes almayı kolaylaştırmaktadır.) arttırmakta). Suları bazen damaktan (başın eğilerek suyu damak ile çekerek içilmesi) içme hali de nefes yollarını açar ve  rahatlatır. Çemberin daraldığı ve kaçacak yerin kalmadığı, kapana sıkışmışlık duygusunu üzerinden atılması gerektiği onun yerine içindeki ölmekten korkan bir canlının var olmaya çalıştığı ve buna çabaladığı fikri büyümeli, bir odada bizden kaçan bir fare, hamamböceği gibi yaklaşmalı onlara. Fare bizden kaçar, bizde ondan kaçarsak çarparız duvara, kapıya, eşyalara dengemiz kaybolur düşeriz incitiriz bedenlerimizi, birbirinden kaçan iki canlı komikliğine gireriz izleyenler gözünde. Deprem öldürmez bina ve eşya öldürür örneğindeki gibi telaş ve panikle balkondan atlayanlara benzeriz. 

Kızıyoruz doğanın bize gönderdiği bu görünmez cinlere, onlar ki yardımlaşma erdemine ulaşamamış sadece almayı bilen ama vermeyen bencil iblisler ordusu gibiler adeta. Tarihin her dönemlerinde doğa savurmaktadır oysa bu cinden, şeytandan askerlerini üzerimize. Onları bize savururken sessizce ve derinden haykırmaktadır adeta " Yırtıcılarını dize getirdin, otçulları kendine köle yaptın, yeryüzü örtüsünü (bitkiler ve bakteriler) silkeledin, adım atılmadık yer, deşelemediğin köşe bucak kalmadı, her zayıf tarafın için sınavına gir ve karşı savınla,  payına düşenleri al şimdi içine yay tüm türünde. Yayıldıkça ve büyüdükçe karşılaş yeni cinler ve şeytanlar ile."  

Çember Daralıyor...

Dünyadaki beden tamamlanmasını sağlayan insan, henüz zihin bedenlenmesini tamamlamadan doğanın ritmine ters, uymayan bir hızda yeryüzünde dolaşır oldu. Bu hız ve hareketin artması onun dünya dışına çıkması için gerinme hareketine benzemektedir. Yayda gerinen bir ok gibi dünyada gerinmekte insanlık. Doğanın sessiz ve yavaş ritimlerinin çok üstüne çıkan insan yaşayışı yeryüzü şartlarını zorlamakta her geçen zamanda. Kendini birbirine bağlayan yollarda seyahat eden virüsler ona da zarar vermekte. İnsanın doğa ile ilişkilerinde sadece insan ve doğa diye bir ayrım olmadığın hatırlatmakta bu görünmeyen türler. Sırasını bekleyen daha bir çok tür olduğu sinyalini vermekteler, doğaya hakim olduğunu düşünen insanlığa.

Çember Daralıyor mu ? 

Galiba bize öyle geliyor, endişe ve kaygı yüklenmemiz oranında.

Doğa ve Canlılığın, öznel ve olay İlkeleri ile Evrensel madde ve enerjinin, Nesnel ve olay İlkeleri arası farklar ve etkileşimleri

 Doğanın Temel ilkeleri

Canlı ile evren (Şimdilik dünya ve güneş sistemimiz) birlikteliğine "doğa " denir. Şu an ki bilgimiz ile dünya dışında (güneş sistemi) bir doğa bulunmamaktadır. 

Canlı ve evren birbirine bir çok etkilerde, etkileşimlerde bulunmaktadır. 

Canlı, evren içinde varlığını ondan aldığı her şeyle oluşturur ve geliştirir.

Canlı evrenden alır ve ona verir, evrendeki maddeyi ve enerjiyi kullanır. Varlık nedeni ona bağlıdır.

Canlı evrende belli sıcaklıkta ve şartlarda var olur. Evrenin canlıya zararlı etkilerinin az olduğu ortamda canlı gelişir, çoğalır ve yayılır. Evren, önce canlı, sonradır. Canlı evrenin belli bir zaman ve oluşumunda ortaya çıkmıştır. Canlı evrenin olumsuz etkilerine karşı kendinde değişimler oluşturma özelliğine sahiptir. 

Canlı, evren içinde hem kendini hem de evreni değiştirme potansiyeline sahiptir.

Evren de canlı üzerinde değişimi zorlar. Evrenin eylemi genel kurallarına göre olurken canlı için özel kurallar oluşturduğunu saptamak ve kanıtlamak zordur. Canlının evrenin kurallarına göre kendinde ve çevresinde değişimler oluşturması ve evren kurallarına karşı savunma geliştirmesi onun yapısında vardır.

Evrenin değişimi, devinimi uzun süren ve yavaş işleyen bir süreçken canlı ise ona göre kısa ve hızlı bir devinim içindedir.

Canlı öznel, evren nesneldir. Canlı öznel halini koruma ve sürdürme ilkesinde iken evren madde ve enerji etkileşimleri işleyişini sürdürme sürecindedir.

Canlı varlık oluşumu, gelişimi ve sürdürme sırasında evren ilkelerinin işleyişine madde ve enerji etkileşimlerinin değişimine neden olabilirken, evren işleyişi ise canlıya öznel halinin uzun dönem devam etmesine olanak vermez. 

Evren işleyişi sonsuzluk yönünden hiçbir madde ve enerjinin sabitlenmesine, durağanlaşmasına olanak vermeyecek şekilde sürekli bir hareket halindedir. 

Canlı öznel varlığını koruma süresini uzatmak amacıyla ilk oluşumunun tekrarlarını sürdürürken, ilk oluşum parçalarını (hücre) birleştirerek evrende büyüme olanağını oluşturmuş. Bu olanağını öznel olarak büyürken içinde bulunduğu evren işleyişinin (yerküre) şartlarının elverdiği oranda sınırlarını belirlemiş ve bu sınırdan sonra öznel halini çoğaltarak çeşitlenme ve çoğalma ilkelerini oluşturmuştur. 

Canlı evren içinde yayılarak evrendeki değişen şartlara (sıcaklık ve basınç) göre kendini özünde aynı fakat biçim ve varlık gelişimleri farklı olarak çoğalmış ve büyümüştür. Bu büyüme cinsler ve türler arasındaki ilişkileri evrenin etkilerinin olanağınca ilerlemiştir. Belli bir çoğalma, büyüme ve yayılma sonunda canlı bulunduğu evrende sınır oluşturma (hücre yöntemi) bu sınırı sağlamlaştırma yolu ile varlığını koruma ve sürdürme ilkesinde ilerleme sağlamıştır. Bitkiler ve diğer canlılar yerküreyi bir hücre örneğindeki gibi atmosferi bir hücre zarı haline dönüştürmüştür. Dünya atmosferi büyük bir canlı organizmasının zarı niteliğini taşımaktadır. 

Doğanın ortaya çıkışı ve gelişmesi bilgisini ilk canlının ortaya çıkış ilkelerinden almaktadır. Dünyanın evren içinde bir hücre olduğu fikrine varabiliriz bu önerme ışığında. 

Canlı evren ilkelerinin gelişiminin bir aşamasında ortaya çıkmış ve doğasını oluşturmuştur.

Canlı ve evren birlikteliği doğayı oluşturmuş ve geliştirmiştir yerkürede.

    

Canlılığın Temel İlkeleri

Canlılığın, varlığını koruma, sürdürme olarak iki temel ilkesi bulunmakla beraber üçüncü ve önemli bir ilke kendisine bir isim verilmeyi beklemektedir. Bu ilke canlının ekosistem üyesi olma zorunluluğunu kapsayan diğer canlılar ile işbirliği, yardımlaşma, bağımlı olma, ortak yaşamı sürdürme, geliştirme ve devam ettirme anlamalarına gelen bir isim konulmalıdır. Ekosistem bağı, bağlantısı, üyesi, zinciri şeklinde bir çok isim verilebilir. Doğa kavramının içinde yer alan bir ilkedir aslında bu. Canlının ekosistem içinde var olma sürecinin zorunluluğunu anlatır. Bu önermeler ışığında canlılığın bu ilkesine bir isim konulması gerekmektedir. Canlılığın oluşma, koruma ve sürdürme ilkelerinin tümünün ekosistem içinde olduğunu düşünürsek, canlının ekosistem içinde olma zorunluluğunun da dikkate değer olduğu fikrine ulaşırız. 

Varlığını koruma

Canlı oluşumu ile varlığının korunmasını engelleyen ve durduran etkenler bulunmaktadır. 

* Evrensel yasaların canlı üzerine oluşturduğu sorunlar.

Isı ve hareket : Hızlı etkenler  

Mekan ve zaman : Yavaş etkenler.

* Kendi oluşumundan gelen varoluş sorunları.

Genetik gelişim aşamalarındaki sorunları.

* Oluşumu aşamasında, diğer canlı veya canlıların verebileceği sorunlar.

Canlı ilk oluşumunda varlığının kaynağını evrenden alırken, cinslerin ve türlerin artması ile içinde bulunduğu evren sınırlarında kaynakları yetmemiş, evrenden aldığı(besin) ve verdiği(atım) sorununu canlının canlıyı kaynak olarak kullanma eylemine yönelerek çoğalmadan büyüme modeline geçmiştir. Canlı canlıdan beslenerek büyüme ve evren içinde hareket etme yetisinin geliştirmiş, sınırlarını aşmıştır. Merkezden dışa taşması büyüme sayesinde olduğu tahmin edilebilir. Av, avcı dönemi başlamış ve küçük ekolojik sistemlerden dışa taşmalar yaşanmıştır. Birçok taşmalar kendi merkezini oluşturarak ayrı merkezlerin çoğalmasını sağlamıştır. Bu ayrı merkezler hareket olanağı artışı ve büyümesi ile birbirlerine yaklaşma ve etki eder olmuş, bir çok sistem hem ayrılarak hem birleşerek  gelişim döngüsüyle doğanın oluşumuna ilerlemiştir. 

Canlı ilk oluşum ve gelişiminde evren işleyişinden çok etkilenirken doğa oluşum ve gelişimi ile bu etkiler azalmaya hatta canlının evrene etkisiyle doğanın evren işleyişine yön verir haline dönüşümü olmuştur.

Canlılar arasında yaşam ilişkileri çok çeşitli şekillerde olabilmektedir. 

Av avcı ilişkisi, diğer canlıların ve evren işleyişinin varlığa zararlı etkilerine karşı iki taraflı yardımlaşma, varlığın korunması ve sürdürülmesinde görev paylaşımı ve birbirine katkıda bulunma, ilerleme ve yayılma işleyişine neden olma, yol açma, aynı cins ve türlerin birbirleriyle üreme yolu ile canlılığın devamını ve yayılımını sağlama gibi bir çok ilişki türleri doğa içinde mekana ve zamana bağlı olarak oluşmakta ve gelişmektedir. 

Canlıların birbiriyle ilişkileri sürekli doğa içinde oluşmakta ve ilerlemektedir. Doğadan kopmuş bir canlı iki sonuçla karşılaşır, ya kendi varlığını koruyup ve geliştirerek doğasını oluşturacak ya da yok olacaktır. 

Canlılara doğada yan yana, üst üste, iç içe, birleşik, geçişken, yapışık, tümleşik gibi bir çok fiziksel bağlantıda bulunurlar. Av, avcı tarafından çoğalmış bir türün başka bir tür tarafından büyümesi kontrol altına alınması davranışına maruz kalmaktadır. Doğa her türün dengeli oranda varlığını ve devamını sağlama ilkesiyle devinim sağlar gibidir. Canlılık doğa içinde her olasılığın denenmesi ile gelişimini ve yayılımını evren ilkelerinin işleyişine karşı savunma ilkesiyle hareket etmektedir. Canlıların doğa içindeki tüm eylem olasılıkları bu amaca ve ilkeye hizmet etmek için oluşmakta ve gelişmektedir.

İnsanın madde ve enerjiyi kullanımı canlının evren ilkeleri işleyişine etki ederek kendi varlığını koruma ve geliştirme üzerine olduğu söylenebilir.

Doğa büyük bir sistem olarak içindeki canlı çarklarıyla evrende hareket etmektedir. 

Evrenin tümü doğanın büyümesine yayılmasına elverişli gibi görünmemektedir. Dünyayı dev bir hücre haline getirmeye çalışan doğa, diğer gezegenlerin de birer dev hücre oluşturması ve birleşimleri sonucunda şu an ki bilinmesi zor bir varlığa dönüşerek evren içindeki eğilimine yönelebilme olasılığına ulaşan bir fikir, "düşün-kurgu" niteliği taşıyabilir.   

İnsan bilimleri incelenirken evren ilkelerinin, doğa ilkelerinin ve canlı ilkelerinin etkilerini de dikkate almalıyız. İnsan ve insanlık, birey ve toplum oluşumunu, gelişimini ve geleceğini bu temel ilkelerin etkileriyle ortaya koymaktadır. 

Varlığını sürdürme

Canlı varlığını sürdürme aşamasında üreme (türün devamı), diğer canlıların tehlikeli olma hallerine karşı savunma, kaçınma ve saldırma ile yayılma ilkelerinden hareket eder. 

Canlının ekosistemdeki bağı süreklidir. Diğer canlılar ile birliktedir. Onlardan alır ve onlara verir. Madde ve enerji değişimi olmaktadır. Bir canlı diğer canlılar ile ekosistem içinde av, avcı, birlikte yaşama (bağlantı çok ) ve ayrı yaşama (bağlantı az) şeklinde yaşamaktadır. 

Av hali, bir canlının diğer canlıyı kendine katmasıdır. Avlanmanın temel unsuru diğer canlıları içine alarak var olmayı koruma ve sürdürme ilklerinden sonra büyüme, kalıcı olma, evren yasalarının olumsuz etkilerine karşı yaşam süresini arttırma amacını taşır.

Avlanma hali, bir canlının ekosistem içindeki varlık ve sürdürme potansiyelinin sınırlarında yaşaması anında dıştan bu sınırları aşmış ve diğer canlıları kapsama yetisini artırmış, genişletmiş ve avlanma şeklini yenilemiş bir canlı tarafından besin haline dönüşmüş durumdur. Otçulların çoğaldığı bir ekosistem mekan ve zamanında ölümlerin ve doğumların çokluğundaki bir dilimde, ölen otçullardan beslenen diğer küçük ve büyük canlıların varlık, sürdürmesini otçullar üzerinden sağlayarak büyümesi ve bedensel gelişimlerini bu bolluk içinde hızla geliştirmesini düşünebiliriz. Burada ilginç bir fikir olarak bir canlının avcılık üzerinden büyümesi ve gelişmesi önce avın doğal ölümün artması, bu artışın devamından ondan beslenme imkanı bulunan diğer canlıların bu ölen canlıdan beslenme miktarının sürekliliği içinde bedensel ve hedefsel  olarak kendini geliştirmesidir. Zamanla kendini büyüten ve geliştiren avcı artık bir aşamadan sonra ölümleri beklemeden ava doğru avı canlı iken yönelmesine doğru ilerler. Buradaki değişim otçulun doğal ölümlerinin çoğalan ve büyüyen avcı canlıya yetmemeye başlamasıdır. Avcının ölmüş avdan canlı ava geçişindeki süreç ölü ile diri aynı canlı olduğunu keşfi ile başlamış ve gelişmiştir. Dolayısı ile av ve avcı süreci birden başlamamıştır. Ölümlerden yeni yaşam formları ortaya çıkmıştır. 

Canlılıktaki av-avcı olgusu canlıların mekansal olarak yayılmasının durduğu fakat çoğalmasının devam ettiği bir ekosistemde türlerin miktarı ve çeşidinin sürdürülebilir bir denge ve oran oluşturma üzerine ortaya çıktığı tahmin edilebilir.

İnsanlığın tarih sürecinde ölülerini gömmesi onun antitezi olan yeni canlı türlerin ortaya çıkmasını engellemiştir bu fikrimize göre. Toprak altında bulunan insan ölülerinin bakteri ve virüslerce beslenilmesi onların gelecekte biz yaşayan insanlara da saldırma hedefinde olabileceğini göstermektedir. İnsan için tehlikeli olan günümüz bakteri ve virüslerin insanlık tarihi boyunca ölen insan cesetlerinden beslenmiş ve ölüden canlıya geçme potansiyellerini içinde taşıyor olabilecekleri ve hatta salgınların kaynaklarının da buraya dayanabileceği tahmininde bulunabiliriz. Bizlerin aşı kullanma mantığı nasıl zayıflatılmış veya ölü virüsün bedene enjekte edilmesi ise insan ölülerinden beslenen virüs ve bakterilerin zamanla canlı insanı konak edinmeleri ve onları hedeflemeleri şaşılacak bir durum değildir. İnsan dışkılarıyla beslenme yoluna giren mikro organizmalar insan bedenine girince ölümcül etkilerde bulunmaları anlaşılabilmektedir. İnsan bedeninin mikroorganizmalara karşı bağışıklık kazanması onu öldürmesi veya avlaması değil, onlarla birlikte birbirine zarar vermeden ortak yaşamayı başarmalarıdır. Günümüz insanın bağışıklık yapısında önce düşman gibi algıladığı mikroorganizmalar ile birlikte yaşama sürecinin uzamasıyla ortaklaşa bir yaşam oluşturma becerisi de bulunmaktadır. Bağışıklık bir yerde birlikte yaşama becerisini kazanma anlamına da gelmektedir. 

Yaşamdan ayrılan bedenlerinden ve dışkılarından beslenecek bakteri ve virüslerin takibi ve kontrol altında tutulması olarak koruma önlemi gelecekte yaşayan insanların bu yolla karşılaşabileceği tehlikelerden büyük bir oranda korunacağı anlamına gelmektedir. Atıklarımızın ve yaşamdan ayrılanların doğaya dönüşü sırasında eski ve yeni antitezlerimizin oluşmaması için önlemler alabilirsek türümüzün yaşam süresinin uzamasına ve  daha sağlıklı kalmasına hizmet etmiş oluruz. Doğa ile bağımız o kadar güçlü ki yaşam için temel gereksinimlerimizi sürekli almamız yanında atıklarımız ve  kendi dönüşümüz sonucunda da bir çok etkileşimlerimiz bulunmakta. Doğaya olumlu ve olumsuz etkilerimizi bir de bu yönden düşünmeli ve değerlendirmeliyiz. Doğanın canlı üzerinde antitezlerinin bir bölümünü canlıların ölümü ve atıklarıyla ortaya çıkarmakta olduğunu söyleyebiliriz.. Dolayısı ile insanlık olarak atıklarımızın doğa içinde ekosisteme faydalı olarak dönüştürmeli, fakat antitezimiz olacak yeni mikro organizmaların artmasına olanak vermemeliyiz. Öyle bir atık bırakmalıyız ki dönüşmüş olan atıklarımızdan beslenecek mikro organizmalar bizlerin bedenleriyle karşılaştıklarında bizleri birer av değil, zarar vermeden yaşayabilecekleri birer konak değil birer durak olarak hedeflesinler. Bizleri kaynaktan denize akan bir dere, nehir gibi algılasınlar. Bedenlerimiz su gibi saydam, cam gibi geçirgen, yağ gibi kaygan olmalı onlar için. Geldikleri gibi kısa bir yolculuktan sonra gitsinler, bir şey anlamadan, kendilerine bir pay almayı öğrenmeden. Beden de onları belki de bir besin veya atılması gereken bir canlı gibi algılasın, savaşması gereken ve onu yok etmeye çalışan olarak değil.  

Birlikte yaşama, ortak yaşam hali ise birbirini av ve avcı olarak değil de bağımlılıklarını paylaşma ve bu paylaşma anında birbirlerine destek sağlama adına, gerek diğer canlılara karşı gerekse evren yasalarına karşı koruma ve fayda oluşturma olanağını kullanmalarıdır. 

Ayrı yaşama  hali ise aynı ekosistem içinde birbirleriyle bağlantıları zayıf  olarak, ilişkilere girmeyen ama ekosistemden karşıladıkları ihtiyaçların ortak olmasıdır. Yeryüzünde farklı ortamlarda yaşayan canlıların su ve havadan ortak faydalanması ama birbirleriyle karşılaşmaması gibi.  

Doğa ve canlı temel ilkeleri ile evrensel nesnel ilkelerin farkları

Evrensel ve nesnel fizik ve matematik'den doğa ve canlı fizik ve matematiğine geçiş

Canlılık ve doğa için yeni bir matematik oluşturmamız gerekmektedir. Günümüz matematiğin temelleri evrenin nesnel, canlılığın haliyle insanın ise niceliksel yönüne yöneliktir. Bu da yeterli olmamaktadır. O nedenle canlılığa yönelik bir matematik oluşturarak ona bağlı olarak da fizik ve kimyayı geliştirmemiz gerekmektedir. Biyomatematik temelinde biyofizik, biyokimya gibi bilimlerin ilerlemesi ve oluşması ile sosyoloji, psikoloji, iletişim, yönetim, eğitim, sağlık vb. gibi canlı, insanbilimlerinin ve uzmanlık alanları başta olmak üzere canlı ve doğanın temelleri, gelişmesi, geleceğe yansımaları gibi bir çok konuda doğru ve gerçek bilgilere, uygulamalarına ulaşılabilecektir. Bu çalışmalar öyle gecikmiştir ki, bir grup anabilim dalı genetik, sentetik biyoloji ve nano teknoloji grupları canlılığın temellerine inmeden sonuçları çıkarmaya çalışmaktadırlar. Canlılığın gelişimi ve evrene yansımasına odaklanmaktan ziyade nasıl sonuçlara ulaşırsak türümüzün faydasına (eko-teknoloji (teknolojinin ekonomiye hizmeti, yönelmesi, adanması )) olur telaşı içindedirler. Her ne alanda olursa olsun tüm yeni bilgilerimiz bizleri uzaya yönlendirmeye bir adım daha hızla yaklaştırmaktadır. Her yeni bilgi ile dünyadan uzaklığımız artmakta ve evrende ilerlemektedir.  

Hareket şekli

Nesneler ve maddeler bilinen fiziksel yapıda yani bilimsel hareket ederler. Dıştan gelen bir etkiler ile ya da içinde biriken (biriktirilen değil) etki ile hareket ederler. 

Canlılar nesnel hareketin üstüne amaçla hareket ederler. Dış etkenlerin yanında içte biriktirdiği (rastgele biriken değil) etki ile hareket eder.

Işık hızı bir nesnel hareket şeklidir. Kuş uçuş hızı, at koşu hızı, balık yüzme hızı canlı hareket şeklidir. Işık hareket ederken dışından bir etki ile veya içinde biriken enerji ile harekete geçer. Canlı hareketi ise bir amaçla ve içinden gelen bir etki ile dışından gelen bir etkiye tepki olarak harekete geçer.

Meteoroloji bilimi bilinen nesnel ve biyofizik konusunda bize, oluşan sıcaklık ve hissedilen sıcaklık şeklinde bilgi vermektedir. Bu bilgi bize nesnel ile yaşamımız arasında  her konuda sıkı bir bağ olduğunu açıklamaktadır.  

...........

Küresel Beden ve Zihin

 İnsanlık yeryüzünde devasa büyüklükte bir canlı organizma haline gelmiştir, günümüzde. Doğa ve dünya için hiçte küçümsenmeyecek orandadır. Bu büyük canlı organizma hala günümüzde dahi hantal bir bedensel bütünlük içindedir. Sekiz milyarlık dev bir canlı bulunmaktadır doğa içinde veya onunla bağlantı halinde. 

İnsanlık doğanın içinden çıkmış dört yüz megaton ağırlığında ve yeryüzünün yüz elli de bir yer kaplayan canlı kütlesi olarak ağır ve hantal bir şekilde hareket ederken hem doğayı hem dünyayı parçalıyor, bir yanda da bu yaptıklarını onarmaya çalışıyor. 

Bu dev canlı bedensel yaşantı geriliminden yeni bir boyuta geçmeye çalışırken, dışına çıkmak istediği yumurtasının sert kabuğunu gagalayan civcive, kozasından çıkmaya çalışan bir kelebeğe, toprak altından ilerlerken doğru kanalla yüzeye çıkmak isteyen köstebeğe benziyor.

Bu dev canlı organizma ormandan geçerken ağaçları birer ot veya çalı gibi sağa solo iterek, devirerek ilerlemeye çalışıyor. Atmosferdeki bulutları iki eliyle bir o yana bir bu yana dağıtmaya çalışıyor. Yeryüzü sularında ve denizinde su ile toprağı karıştırmaya durgunluğu bozmaya çalışan bir çocukçasına oynuyor.

Bu dev organizma temel ihtiyaçlarının karşılanması aşamasından nesneleri ve enerjiyi kullanarak bedensel cennetini kurmaya çalışıyor.

Bu dev organizma bedensel boyutuna rağmen zihinsel yeteneği olduğu halde hala onu yeterince kullanamayan kavgacı, şımarık bir çocuk gibi hareket ediyor yeryüzünde. Uçurtmalarını (Uçan her türlü araç) uçuruyor, kumsalda kumdan kaleler (Tüm inşalar) yapıyor, diğer çocuklarla (Uluslar arası ilişkiler) paylaşımda kavga ediyor, anlaşmamak için bencilce hisle elinden geleni yapıyor.

Zihinsel faaliyetleri, etkinlikleri yapan her türlü bilimsel, dinsel, sanatsal, uzmansal, felsefesel birey ve kurumlar birbirini dışlayan, ilgisizleştiren, ayrık bir biçimde ilerlemeye çalışıyor. 

İnsanlık denen dev organizma daha bedensel bir bütünlüğe ulaşamadığı için zihinsel bedenleşmeye ulaşması uzun süreceğe benziyor. 

Böyle bir durumda önemli bir soru bizi beklemektedir. 

İnsanlık neden bir beden olma zorluğu yaşamaktadır. 

Cevap doğadan geliyor. Doğa diyor ki sizler yeryüzündeki bitki ve diğerleri olan canlı standardının üstüne çıktınız. Bir doğa yasası olan, canlı her şart ve mekanda, cinsler ve türler olarak çeşitliliği ve çokluğu ile yayılır, gelişir. Canlılığın değişim ve gelişimde bulunma olasılığı daralmaz, sürekli genişlemelidir. 

İnsanlık bir tür olarak başka bir çok cins ve türün oluşumun engellemiş, kendi dev organizmasını yeryüzünde büyütüp, doğal standart dışına çıkmaya başlamıştır. Bu hal onun önünde iki seçenek olduğunu göstermektedir.

Birinci seçenek günümüze gelene kadar ve günümüzde yaşadığımız insanlığın büyüdükçe kendi içinde canlılığın var olma ve gelişme potansiyellerini kendi içinde temsil etme zorunluluğudur. 

Bu temsil bir beden olma olanağını engellemektedir. 

Dünya ve doğa koşullarının olanak verdiği canlı yaşam formlarının sınırlarını aşmaya çalışan insanlık bireyden topluma, toplumlara bedensel dinginlik ve durgunluk halini yaşayamamasının en önemli nedenlerinden biri dna dan gelen çeşitlilik ve farklılık gelişimini yaşayışlarında sınırlandırmaya çalışması ve tarihsel zihinsel gelişimlerinde ise bu farklılığı ve çeşitliliğin devamı için bütün çabalarını ortaya koymasındandır.

İnsanlık tür olarak yeryüzünde canlı çeşitlilik ve çokluk ilkesine devasa bedeni (zombi) ile karşı durur ve onu engellemeye çalışırken, canlılığın farklı, çeşitli ve çokluk ilkelerini zihninde (tarih) yaşatarak kendi içinde zihin birliğine (Barış, düzen, doğa ile uyum) varamamaktadır.

İkinci seçenekte bir zihin olma olanağını geciktirmektedir.

Devasa insanlık bedeni, bunalımından zihinsel birliğe geçtikten sonra kurtulabilecektir. 

Tıpkı akıl sarmalındaki ilerleyiş gibi (bknz. " Akıl Sarmalı" yazım ).

Zihinsel etkinlikler hala zayıf bulunmakta bedensel etkinliklerin yanında. Bedensel hareketlilik sağlığın koruma miktarıyla sınırlanıp, zihinsel etkinliklerin artmasını beklemekte tüm bu alanda faaliyet göstermeye çalışanlar ve doğa.

Doğa bize sessizce fısıldamakta. (Az hareket edin, çok düşünün ve doğal görevinizi hatırlayın.)

Hedeflerimiz

 Hedeflerimize vardığımızda bir çok şeyden de vazgeçtiğimizi ve kaybettiğimizi kabullenmeyi mi yeğleriz, yoksa hedeflerimizi önemli bir olasılık olarak ele alıp o yolda iken bir çok şeyi de yaşadığımız için mutlu hissetmeyi mi tercih ederiz.

Günlük hedeflerimiz işlerimiz, yapılacak listelerimizdir. Haftalık hedeflerimiz ise isteklerimiz, arzularımız üzerinedir çoğunlukla. Aylık hedefler hem rutinlerimiz hem de yeni değişkenleri içermektedir. Yıllık hedefler ise ömürden pay alırcasına büyümeye başlamışlardır. Beş ve on yıllık hedefler artık ömürlük hedeflerin bölümleri haline gelmişlerdir. 

Yetmiş yılın ardından geriye baktığımızda " Ne yaptım ben " sorusunu sorarız artık. Bu sorunun cevabı " Yaşadım " olmalıdır. Hala bu soruyu sormayan ve cevap aramayan zihinler galiba hedefleri o kadar büyüktür ki kendileri için kendileri iki üç katı ömür yaşasalar idi anca soracaklardı belki de.

Hedeflerimiz, biz insanların yaşayışını otomatik pilot yaşayışına çevirebilmektedir. Gözünü hedeften ayırmayan ve bu arada nelerden vazgeçtiğini, neleri kaybettiğini göremeyen yaşamlara. 

Bir çok kişi hedefe kitlenmiş otomatik yaşayışında iken, ilk karar aldığı, planladığı hedeften ayrıldığını yeni bir çok hedefin ona otomatik yaşam yüklediğini fark etmeden yola devam ettiğini sorgulamamaktadır. Hayatın dalgalarında sürüklenen bir yaşam olarak akışına devam ediyor. Geriye bakmadan, ondan korkarak sadece kıyas ederek yollarına devam ediyorlar.

Hedeflerimiz bedenlerimize hizmet ediyor çoğunlukla zihinlerimize değil, koşuşturmaya geçen ömrümüzde. 

Hedeflerimizi öyle seçmeliyiz ki ona ilerler iken hem bedenimiz hem de zihnimiz de rahat ve mutlu olsun.

Bir ömür sonunda hem bedenen hem de zihnen iyi yaşadım diyebilelim. 

Bunu sağlamak için otomatik pilot arayan bedene zihni ve bilinci pilot olarak görevlendirmekte ısrar etmeli ve beynin tüm bedenin işlerini yürütmediğini hatırlamalıyız.

Şehir merkezinde bir hayat ağacı

 Kuşların akşam toplanma, konaklama ve dağılma merkezi olan sarmaşıklı büyük ve yaşlı bir çam ağacı onların hayat ağacı olmuş.

Böyle hayat ağaçlarının miktarı arttırılmalı ve korunmalı.

Süs ağaçları yanında, yaşam barındıran küçük, büyük hayat ağaçları da dikilmeli şehrin dört bir yerine.

Bu tür ağaçlarının en önemli özelliği ağacı saran sarmaşıklarıdır.

Yabani kuş üzümü gibi meyve veren sarmaşıklar kuşları bu ağaçlara çekmektedir.

Hem meyvesini yemekteler hem de ağaç dalları sık ve yumuşak yapraklar ile sarıldığı için geceleri daha rahat uyumaktalar.

Gökyüzünde kalabalık kuş dans uçuşlarına, böyle ağaçlar da zemin hazırlamaktadırlar.

Bu ağacın bulunduğu yer : İzmir, Karabağlar, İhsan Al yanak bulvarı no : 4 adresindeki küçük belediye parkı.

(Bu yazıyı okuyup parkın yanından geçerken el sallayan, ağaca dikkatle bakan okurlarımı geç fark ettim kusura bakmasınlar. İlgileri için teşekkür ederim. Bu dikkatli bakış ve ilgilerine yani geri bildirimlerine sevindim. Yeni yapılacak geri bildirim işareti izci işareti olabilir.

İzci selamına ek anlam olarak doğayı önemsemek, yaşamı ve canlılığı kutlamak, bizlerin doğanın bir parçası olduğunu hatırlamak, türümüz ve diğer canlılar ile doğa birleşiminde evrenle bütünlüğümüz algılamak gibi kendimizin insan, canlı doğa , yaşam ve evren birlikteliğini hatırlamak, canlılık ve yaşamı büyütmek, geliştirmek ve yaymak, türümüzün gelecekteki iyi ve refah yaşamını doğa ile evren arasındaki ilişkiler ağının belirlenmesi ile olacağı bilgisini geliştirmek gibi canlılık ve hayat işareti olarak da ekleyebiliriz. Ümitli, umutlu, olumlama iyi mutlu ve erdemli bir yaşamı isteme, doğanın ve evrenin kötü, tehlikeli olabilecek özelliklerine hazırlıklı olma ve savunma hazırlığında bulunma anlamları yüklenebilir. Sloganımız ise "doğayla, evrenin izinde" şeklinde olabilir. )

Canlı ve insan ilişkileri -2

 İlişkilerde çok önemli bir olguya değineceğiz. Bu olgu öylesine önemli ki kişilerin günlük yaşantıda basit ve sıradan algısında olan bu büyük olgu bireysel ruhsal ve fiziksel bulanımlarının kaynağında yani canlılığın temellerinde bulunduğu ve oradan geldiği için saptanması zor ve sürekliliği içinde barındırdığından varoluş gibi önemli bir bütünsel yapıya etki etmektedir.

Günlük yaşantıda kişilerin bu olguya basitçe yaklaşmaları, sıradan bir olgu olarak ele almaları ve haliyle önemsemeyip bilinç düzeyine çıkarmamaları nedeniyle, " içimde bir sıkıntı var, ama nedir bu" diyerek hem yaşamlarında sık sık hissedip zihinsel olarak sezmeleri ama bir türlü açıklayamadıkları, sordukları halde cevaplarını bulamadıkları bu büyük olgu : Bağlantı olgusudur. 

İlişkilerde Bağlantı

Canlılarda ilişkilerin bağlantı özelliği dna gibi canlılığın temellerinden gelmektedir. Canlıların birbiri ile ilişkileri, bağlantıları varoluş temellerindeki başlangıç ilkelerine dayanmaktadır.

İnsan davranışlarında eğitim, yaşantı ve gelişim dönemlerinin çeşitliliğine göre zihinsel olanaklarının yaşamsal bireysel işleyişlerine, ilişkilere yani bağlantılara etki-tepki şekillenmeleri bulunmaktadır bireylerin.

Aklın, dürtülere hizmeti, güdülere hizmeti, duygulara hizmeti  ve kendine hizmeti şeklinde yaşam şekillerine etkisi bulunmaktadır. Canlı ve insan davranışlarının temellerinde beyin yapısının hangi yaşamsal gelişim dayanakların her biri veya kesişimi, birleşimi olarak hizmet içinde olduğunun saptanması o canlı ve insanın hangi yaşama şekillerine nasıl bir tutum oluşturduğunu keşfini sağlayabilecektir. Tutum şekillerini canlı ve insan davranışlarının sonuçlarında görebiliriz.

Canlılığın temellerinden gelen olgular bulunması nedeniyle insanı ve davranışlarını diğer canlılardan ayrı olarak tek başına ele almak yeterli olamayacaktır. Bu tarzdaki bir bilgi arayış disiplini insan davranışlarının temelini sadece insanın başlangıç değerlerinde tutacak ve daha derine inemeyecek yapıda sınırlı kalacaktır. 

Doğada canlının diğer canlılarla bağlantısı temel ihtiyaçlar ile zorunlu halde bulunmaktadır. İnsanın diğer insanlarla bağlantısı da aynı şekilde bir çok ihtiyacının karşılanma görünümlerindedir. 

Bireyler ilişkilerde bağlantılara aileden başlar ve eğitimle devam eder. Gençlerdeki can sıkıntısının kaynaklarından biri de istedikleri bireyler ile bağlantılarının kurulamamasındandır. Kurulup da engellemesinden veya istenilen bağlantının kurmak istediği kişilerce kabul etmemesindendir. Ergenlikte bu bağlantılar istenilen bir biçimde oluşmaz ise rastgele oluşma eğilimine girer. Bu aşamada bağlantıların doğru veya yanlış, iyi veya kötü değerleri sorgulanamaz. İçten gelen dürtünün baskısı ergenlikte bağlantılara doğru bireye baskı uygulamaktadır. Bağlantıların karmaşıklığı çok olmasından da gelebilmektedir. Çok bağlantı bireyde zihin karmaşıklığı ve duygularda ise karışıklığı getirir. İster tanıdık ve sürekli isterse de tanımadık ama kısa ve değişken olup artmış bağlantı şekilleri zihinde karmaşıklık ve kararsızlık, duygularda ise dalgalanmalara neden olmaktadır.

İnsan ilişkilerinde bağlantıların veya bağlantısızlıkların mutsuzluk ve iç sıkıcılığı oluşturması, duygulanımlarda hissedilmesi ve zihinde karışıklık yaratması genellikle bilinç düzeyine taşınmadan iyi, kötü, doğru, yanlış, güzel, çirkin ayırımlarını yapabilecek kadar kişisel ilke ve kurallar oluşturulamamasından kaynaklanmaktadır.  Böyle bir durumda birey dürtü, güdü ve duyguların etkisinde kalma ve tatmin, doyum arayışında içten gelen, hissedilen ama bilinemeyen bir çok iç baskı etkisinin sıkıcılığını yaşayacaktır. Bu sıkıcılıktan kaçmak adına yeni denemeler araştıracak, mekan ve zaman içinde zincirleme bir bağlantılar oluşturmaya çalışacaktır. Bu eylemler sonucunda tecrübe ve deneyim yaşantıları oluşacaktır. Dolayısıyla bir kişinin belli bir mekan ve zamanda kendine soracağı " Neden sıkılıyorum, beni sıkan nedir, can sıkıntımın kaynağı nedir ? " gibi sorulara doğru cevapları bulduğu anda sıkıntılar yerini zihinde oluşan bilgiye dönüşecek ve gerekli düşünce ve eylemler ile bilgisi ve bilinciyle önce kabulleniş sonra çözümler arayışı ve uygulaması seçimleriyle karşılaşacaktır.  

Bırak Gizli Kalsın (şiir)

Bırak, gizli kalsın, bazı kelimeler,

Bilinince tadı ekşiyecekler, 

Yaşanılanlar, hissedilenler,

Söylenince, birden gidecekler.

Sessizce yaşanır, çok şeyler, 

Duygular, düşünceler, istekler,

Bırak, gizli kalsın, bazı kelimeler,

Anda kalıp, söze gelmeyenler.

Bırak, gizli kalsın, bazı kelimeler,

Anlama, anlatmaya yetmeyenler,

Hep yaşanılıp içerde bir yerlerde, 

Kalp de kalıp, zihne geçmeyenler.

Özkan salman

Deprem

Depremlerin yer kabuğunun hareketi olduğu, genel anlamda yerküre ve enerji dengesi etkisiyle oluştuğu bilinmektedir. 

Depremin oluşum aşamasında ortaya çıkan büyük hareket enerjisi, bir metal kablodan ilerleyen elektrik akımı gibi yerküre üzerinde ve altında her kütle üzerinden çevreye yayılmaktadır. 

Depremlerin oluşma anılarında büyük enerji miktarının yeryüzünde dolaşması sırasında rastladığı her madde ve canlı üzerinden akımına devam etmektedir. 

Yerkabuğu dağılan büyük miktardaki bu enerjiyi çevreye bitene kadar yaymaktadır. Bu yayma sırasında sarsıntılar oluşmaktadır. 

Deprem merkezinden çevreye yayılan bu büyük miktardaki enerji yakınından itibaren güçlü ve hızlı bir titreşim olarak, uzak ve yüksek yerlerde ise salınım ve yaylanma şeklinde ilerlemektedir. 

Deprem öncesi, oluşumu ve sonrasında artçıları şeklinde oluşmaktadır. 

Depremin insan üzerindeki olumsuz etkisi özellikle oluşum aşamasının ani ve güçlü olarak beklenmedik olarak insanda oluşturduğu şok etkisi yaratmasındandır. 

Bilim, depremin oluş öncesi sinyalleri algılamalı ve deprem bölgesindeki insanlara bilgi vermelidir. Depremin oluşma öncesi hareketliliklerinden büyük ölçekte bir oluşuma doğru ilerleyip ilerlemediğinin tespitlerini yapacak yöntemler oluşturabilmelidir.

Depremin oluş öncesi sinyallerinin belirlenmesi günlük yaşantıda olan insanların ani şok yaşamasını engelleyebilecek ve hazırlıklı olmalarını sağlayacaktır. 

Depremin oluş öncesi önemli sinyallerin tespit edilemesin takip eden birimler bunu o bölgedeki kitle iletişim araçları ile halka iletmelidirler. 

Depremin insanda şok etkisi, panik ve korku yaratması ani ve sert olarak birden ortaya çıkmasındandır. İnsanların hiç beklenemedik bir şekilde büyük enerji dağılımının bir parçası olması onların bedenlerine ve zihinlerine karmaşıklık, korku, şaşkınlık yaratmasına ve zihin, bedenin normal işleyişine olumsuz etki etmesine neden olmaktadır.

Depremler, doğa yasalarına (evren ve canlı yasaları değil. Bakınız : Canlı ve insan ilişkileri yazım, sondan ikinci paragraf) göre oluşan bir yeryüzü hareketidir. Dünya dışında başka gezegen ve uydularda oluşan depremler ise (canlılığın olmadığı) evren yasalarına ait oluşumlardır.

Yerküremizdeki depremlerin oluşumuna canlılarda etkili olmaktadırlar. Canlıların doğa yasalarına etkileri yeryüzündeki enerji oranlarıyla olmaktadır. Deniz, göl, akarsu, yer altı suları, okyanus, atmosfer ve yeraltındaki değişimlere etki eden canlı türleri doğa yasalarının oluşmasını, şekillenmesini ve ortaya çıkmasına neden olmaktadırlar. Dünyamızdaki doğa yasaları ne sadece canlı dışı fiziksel koşullarla ne de tümden canlıların etkisindeki etki-tepki sonuçlarıyla oluşmaktadır. Hem evren fiziksel yasalarının hem de canlı hareket ve etkilerinin sonuçlarının birleşmeleriyle, etkileşmeleriyle oluşmaktadır. 

Depremlerin sadece dünyanın kendi halindeki hareketlerinden değil aynı zamanda canlıların (bu dönemde insan başta olmak üzere) yeryüzüne etkilerinin bu oluşumlara neden olduğunu söyleyebiliriz. 

Canlıların yaşam şekillerinin yeryüzüne etkileri sürekli, büyüyen, yayılan, dönüştüren bir ivme ile devam etmektedir.

Depremin bilimde yeni açılımları

Deprem oluşma aşmasıyla yeryüzüne gelmeden bilim ve teknoloji olarak ona ulaşılmalıdır. Bu bilgi ve teknoloji ilgi alanı olabilen bilim dalları kurulmalıdır. 

Deprem oluşma potansiyeli olan bölgelerde kilometrelerce yer altına inilerek teşhis ve çözümler üretilmelidir. Olası büyük deprem oluşum öncesini tespit etmek, sonrasında büyük miktardaki hareket enerjisini emecek hatta bu enerjiyi kullanabilecek teknolojinin alt yapısını hazırlamak gerekmektedir.

Yeraltı Bilimlerinin depremle ilgili araştırma ve geliştirme çalışmaları elektrik ve güneş enerjisinin büyük miktarda ve uzun sürelerde depolama olanağı bilgisinin yolunu açabileceği düşüncesini çağrıştırmaktadır.

Depremlerin devasa hareket enerjisini, elektrik ve güneş enerjilerini de  uzun süre ve büyük miktarda depolama olanağını oluşturacak teknoloji bilgisinin yeraltı bilimlerinden çıkacağı öngörüsünde bulunabiliriz.  

       

Estetik'te Güzellik Olgusu

 Güzellik, estetiğin önemli bir parçası olup onun belli görünümlerinde ortaya çıkan bir özelliğidir. 

Güzel olup da estetik değildir diyemeyiz.  Estetik ama güzel değil diyebiliriz. Çirkinlik ise insan kültürünün tanımladığı, doğanın ise yaşam olasılıklarından biri olarak ortaya koyduğu bir tanımdır. Çirkinliğe güzellik yoksunluğu diyemeyiz doğaya göre çünkü çirkin diye tanımladığımız canlı türü, içinde yaşam estetiğini barındırmaktadır özünde.

Estetiği yaşamın farklı gelişim potansiyel özü olarak ele alırsak, güzelliği bu gelişim ve olasılıklar içindeki görünür, duyulur ve algılanır ( tümel olarak dokunma, temas, karşılaşma) olma halleridir diyebiliriz. 

Çiçekler neden güzel koku yaymaktalar ve renge bürünmekteler. Kendi türlerinin karşı cinsine karşı mı yoksa aracı olan diğer canlıları davet amacıyla mı şu an davet olduğunu biliyoruz. Çiçekler bu güzellikleriyle böcekleri aracı etmek ve diğer canlıların kendilerine zarar vermesini azaltmak üzerine oluşturmuş olabilirler. Biz insanların onları bu özellikleriyle yetiştirip, koruduğumuzu biliyoruz zarar vermeme adına.

Kuşlar hem sesleriyle hem de tüy şekil ve renkleriyle karşı cinse karşı güzellik oluşturmaya, karşılaşma, temas ve dokunma için oluşturduklarını biliyoruz. Onların bu halleri biz insanlara da güzel izlenimi vermekte bize özellikle yollamadıkları halde. Ses, renk ve şekillerin yani estetiğin güzel olarak görünümlerinin bizde de kuşlar gibi ortak olmasından kaynaklanmaktadır. Sesin güzelliğini algılıyoruz. Ne karga gibi rahatsız edici tonda ve aralıkta ne de duymaya çabalayacağımız düşük frekans şeklindedir. Karga sesi bize göre çirkin doğaya göre ise bir canlı yaşam şekillenmesinden ortaya çıkan estetiktir. Karga sesini seven insanların o frekans ve şeklini güzel bulmalarına şaşırmamalıyız. O kişinin algı frekansı uyuşmaktadır ve hoşlanmaktadır. Kargaların şekil ve sesleri sanatta belli şekillerde estetize edilerek güzel hale getirilmiştir. 

Estetik sürekliliktedir, güzellik ise belirginliktedir. Estetik yaşamın özünde, güzellik ise görünümlerinde ortaya çıkandır. O nedenle güzellik algısı zamana ve mekan göre değişebilmekte iken estetik özü aynı olup değişim ve olasılıklarla kendini evren içinde kaostan düzene geçme ilkesinin birliğinde farklı hareket ediyormuş gibi görünmektedir.

Güzellik, estetiğin ilerleyişinde, gelişiminde bizlere görünen, karşılaşma (zaman ve mekan aynılığı), dokunma (duyuların çalışma süreci), temas (algılama), tanımlama, tamamlanma (akılda) son olarak da kayıt etme (hafıza) şeklinde oluşur.

Doğada bir aslan bir ceylanı görünce güzellik görmüş olmaz. Av ve besin olarak görür. Varlığının devamının sağlayıcısı olarak. 

Güzellik canlı varlığının devamına yarayan bir özellik midir yoksa  canlı varlığının ilerlemesinde dönüm noktalarında görünen bir özellik midir sorusu aklımıza gelmektedir. 

Canlıların gelişen yaşam şekillerinde sürekli halde görünür olmaması güzelliğin belli aralıklarla ortaya çıktığını göstermektedir. Bir çiçek dönemsel olarak ortaya çıkar ve kaybolur. Bir gül fidanı estetik, gülleri ise güzelliktir. Kuşlar ses, şekil ve renklerini yeni nesillerde değiştirme olasılıklarına açıktırlar. Kuşların bedeni bir estetik, sesleri ve renkleri ise güzelliktir. İnsanın zihin ve bedeni estetik, fiziksel ve ruhsal dışa vurumlarında bir kaç değil, çok sayıda ortaya çıkabilen, güzelliktir. 

Güzelliğin belirli zaman ve mekanlarda estetikte görünür hale gelmesi, güzelliği yerinde ve kaynağında kabul etmek aklın gereğidir. Yani güzellik kullanmak ve tüketmek için değildir. Güzelliğin oluşumunda ve kaynağında görünür olmasının sürecini izlemek gerekir. Güzellik vardır ama dürtü, güdü ve duyguların etkileşiminden akılda son halini alır. İnsan güzelliğe karşı tepkisini dürtü, güdü ve duyguları aşamasında bırakırsa ilerleyen süreçte güzelliği kullanmak ve tüketmek adına güzelliği yok etme eylemine girecektir. Akıla devretmesi ise güzelliğin olabildiğince varlığını sürdürmesine olanak verme anlamına gelir.

İnsan ilişkilerinde güzellik anlayışında tarihsel bir olgu olan güzelliğe sahip olma, onu kullanma ve tüketme anlayışının etkisi devam etmektedir. Asıl amaç güzelliğe sahip olmak, onu kullanmak ve onu tüketmek değil, onunla olan karşılaşma, görsel, işitsel ve bağlantının devam ettirilmesidir. ilişkilerde bir çok güzellik çeşidi kendisini göstermekte olduğu halde bir kaç özelliğin güzel olarak ele alınarak kitlelere sunulmasıyla diğer güzellik şekilleri gölgede kalmaktadırlar. Evren, doğa ve insan yaşayışında ortaya çıkarılamamış, keşfedilmemiş veya gölgede kalmış bir çok güzellik bulunmaktadır. 

Sanat görünen güzelliklerin yanında olup da görünmeyenin arayışı, sanatçının kendinde oluşmuş güzellik algısının dışa vurumunu taşır. 

Kitleler idol olmuş güzellik temsilcilerini sürekli görmek isterler. Bu aşama zihinseldir, dürtü, güdü ve duygusal olarak idol güzellik temsiline yaklaşan fanatik hayran tehlikeli olmasının nedeni o güzelliğe sahip olma, onu kullanma ve tüketme ile güzellik olgusunu estetiğe bağlayan akıl seviyesine ulaşamamış olmasındandır.  

Bedenin doğal estetiğine rağmen idol güzellik biçimleri için müdahale edilme gereği kültürün beden üzerindeki güzellik anlayışı ve algısının alışkanlıklarından dolayı oluşmaktadır. Her insanın estetiksel yapısının ortaya çıkarabileceği bir güzellik yansıması vardır. 

Güzelliği tek tipleştirmek, sınırlamak ve öyleymiş algısını oluşturmaya çalışmak işin kolayına kaçıp, paket haline getirme ve pazarlamanın bir fonu olarak kullanmak büyük bir olguya basit yaklaşmak anlamına gelmektedir.

Güzellik özünde, onunla karşılaşan, onu fark eden tarafından sahip olunacak, kullanılacak ve yok edilecek bir özellik değildir. Aksine onu kendiliğinde, kaynağında olduğu gibi kabul ediliş, karşılaşma (etkileşim zamanı ve mekanı), algılama (duyuların işleyişi), anlama (akıl) ve bağlantı da kalma (etkileşimin devamı, hafıza) ile insanda akıl ve hafızada tamamlanacak bir estetiksel özelliktir.   

Sanat, güzelliği estetiğin gelişim aşamalarının dönemsel görünümlerinden ortaya çıkarır, olduğu gibi veya farklı şekilleriyle eserlerde sunar.  

İnsan ve aklı için doğa, estetikte güzelliğin sürekli görünür olduğu bir ortamdır. Doğadaki güzellik sahip olunacak, kullanılacak ve tüketilerek bitirilecek bir unsur değildir akıl için. Akıl, doğadaki güzellikten pay alabilir, onu kapsayamaz. Çünkü doğa da güzelliğini evrenin estetiğinden aldığı payından ortaya çıkarmaktadır. 

İnsan aklının doğa estetiğine ve güzelliğine yaklaşımı tek taraflı bir etkileşimdir. 

Doğa ile etkileşimimiz karşılıklı değildir. Bir baba, bir anne, bir kardeş, bir eş ve bir dost ilişkisi gibi karşılıklı değildir. 

Köklerimizden gelen bir bağ vardır sadece, insan doğaya seslendiğinde sadece kendi sesinin yankısını duyar. Her şeyimizi ondan alırız, ona bir şey veremeyiz. Onunla savaşsak sonunda kendimizle savaştığımızın gerçeğine varırız. O adeta bizim aynamız gibidir. O aynanın arkasını göremeyeceğiz ve anlayamayacağımız bir aynadır. Ondaki estetiği ve güzelliği ne kullanabilir ne ona sahip olabilir ne de tüketebiliriz. 

Ondan sadece insani ihtiyaçlarımızın (hayalimizin sınırları) olanağınca alabiliriz. Güzelliğin tanımı ihtiyaçlarımız ve onu karşılama şekilleri olamaz. 

Ölümsüzlüğü istemek, kaderimiz olan ihtiyaçlar listesinin sürekli tekrarından başka ne olabilir ki bedenlerimiz için. Fakat aklımız için öyle olmasa gerek, aklımız sonsuzluktan az bir pay almayı tattı. Sonsuzluğun bilinmezliğinden doğaya baktığımızda o küçük görünmekte gözümüze. Küçük bir nokta gibi. Sanki uzun bir zaman önce onu terk edip ondan uzaklaşmış ve uzaktan ona bakarcasına görünen ufak bir nokta. Belki doğanın sırrı yanımızda gibi duruyorken bizden çok uzaklarda bir yerlerde olmasındandır. Ona erişmemizin bizim için bu halimizle (insan olarak) imkansız olacağı bir yerde.

Estetiğe ve belirgin görünümleri olan güzelliğe yaklaşımımızı yenilemeliyiz . Ona ihtiyaç muamelesi yapmak yerine kaynağı, oluşumu kabul edip değer verme, varlık ve zaman olanağına müdahale etmeme, karşılaşma, algılama, anlama ve tek taraflı da olsa bağlantıda kalma şeklinde oluşturmalıyız. 

Kadınlarda estetiğin ve güzelliğin yoğun olması, insanın ilkel zamanlarından bu yana bedenlerinin güç odaklı değişimine gereksinim duymamalarından ve bedenlerine bakımlı olmalarındandır. Erkek ise doğa ile daha çok mücadele içinde olduğundan bedeni güç biriktirmek adına estetiksel dengenin bozulma olasılıklarına daha açık hale gelmektedir. Kadınlar çocuk ve onun yetiştirilmesi yanında erkeğe (kanından olamayan yetişkin bir çocuk gibi) yardımcı olarak görev yapması onu doğa ile mücadelede geri planda bırakmıştır. Toplumsal cinsiyet kavramı artık insanın doğa ile mücadelesinin değişime uğramasıyla artık görev dağılımında değişmesi ile birlikte cinsiyetin doğaya karşı iki keskin ucundan ayrılarak yeniden tanımlanması ve toplum yaşayışı bakımından kabul edilme sürecine girilmesi gerektiğini göstermektedir.

Artık insan doğa ile mücadelesinde öncesi kadar zorluk çekmemektedir. Günümüzdeki zorluk, doğaya değil çoğalan türün kendi içinde en iyi düzeni oluşturma çalışmalarıdır. Bunu yaparken doğa ile bağını da yeniden tanımlamalı ve türün gelişimi için gelecek için en iyi yaşayışı bulmalıdır.

  

  

Aklın Sarmalı

 Dürtülerde tatmin, güdülerde yönelim, duygularda doyum ve akılda anlama ve bilme sonuçlarına varılmıştı önceki eytişimsel düşünce süreçlerinde (bknz. dürtüler, duygular ve akıl yazısı).

Bu saptamalar sürecine bağlı olarak bir çok anlaşılması zor insani ruh ve his hallerin açılımını ve incelemesini yapabileceğiz. 

Fiziksel gelişen süreçlerin (itkiler ve dürtüler) ruhsal veya his yaşantısı aşamalarına ( güdüler ve duygular) nasıl evrildiğini, tutunma ve tutum aşamasına nasıl ulaştığını ve davranışlara nasıl yansıdığını düşünmeye (akıl) çalışacağız. 

Duyguların doyumlarını ve döngülerini inceleyelim. Duygu, doyum ve döngüsünün insanda her duygunun doğal bir süre içinde oluşarak ve kültürel ortamına göre doyum döngüsü olmasını dikkate alırsak, duyguların oluşması doğal doyum süreçlerinin ise kültüre göre şekillendiğini belirtebiliriz.

Döngülerin sürmesi doğal bir zorunluluk olması fakat kültürel olarak bu döngüyü değişime zorlanıyor olması modern insanda bir takım mutsuzluklara neden olabilmektedir. Doğal oluşan duyguların doyum süreci ve döngüsü ertelenmesi, gecikmesi durumunda, insanda anlayamadığı fakat hissettiği bir takım huzursuzluk ve mutsuzluk oluşturabilmektedir. 

İnsanlık gelişiminde duyguların kültürel ortama yansıması, birikmesi, dallanması ve karmaşıklaşması adeta çözülmeyi bekleyen bir karışık yumak gibidir. Hangi duygular birbirinin devamı, ikamesi, sonucu, kesişimi, birleşimi olduğunu kültürel ortamların zaman ve mekan olarak ele alınarak incelenmesi, araştırılması ve ortaya konması gerekmektedir. 

Kısa saptamalar

Duyguların doyum ve döngü süreci kültürel olarak sürü güdüsünün temelinden toplum yaşantısının şekillerine yansımaktadır. Burada bir güdünün şekil değiştirerek duyguya evrildiğini söyleyebiliriz.

Sağlıklı ve normal işleyen duygu  doyum ve döngüsü, sosyal yaşantı içerinde birden güdü aşamasına gerilemekte, sanki tamamlamamış gibi sahte bir kimliğe bürünebilmektedir. Bu hali anlamayan ve fark etmeyen insan hayali bir duygu doyumu ve döngüsünün baskısıyla karşılaşarak mutsuzluk ve doyumsuzluk duygusunu öne çıkarmaktadır. Sağlıklı ve normal işleyen duygu doyumu ve sürecini kültürel ortamda hangi etkenler bozmakta ve duyuların aldığı veriler ışığında hayali dürtülerin yarattığı yanlış güdülenme sürecinde baskılanan duygu doyum ve döngü süreci başlamaktadır. 

Canlının beslenme kaynağından gelen iki önemli etken biri enerjiye diğeri üreme için fiziksel ortamı hazırlamaya yönelir. enerji harekete, üreme fiziksel yapı ise yumurtaların oluşumuna etki eder. Ayrı cinsellikteki canlılar birbirlerine duyusal yol (ortak olarak dokunma) ile bağlantı kurduklarında anahtar ve kilit gibi bir ileti dürtülerde aktif olur. Enerji bu dürtünün etkisi ile canlıyı harekete geçirir. Hedefe yaklaşma olarak. Artık bir güdü aşamasına geçilmiştir. Bu güdülenme tamamlanmaz ise yani uzar ise duygu ortaya çıkar ve doyum baskısı oluşur. Yine doyum oluşmaz ise canlıda ikamesi oluşurken insanda mutsuzluk olarak ortaya çıkar. Sonraki aşama ikamedir. İkame en ufak bir duyu verisi çölde serap görmüşçesine duygunun yoğunlaşması ve doyumu sürecini hızlandıracaktır. Uykularda  rüya görme ve bu etki ile doyum sağlama buna örnek verilebilir. 

Rüya sürecindeki yaşantıyı bilinç fark etmemiş, dürtü, güdü ve duygu ondan bağımsız olarak bir döngüyü tamamlamıştır. Bilinç bu durumu uyanıklıkta fark eder. Fakat bu doyum rüya yolu ile olduğu için bilinç bunu yeterli bulmaz, kültürel ortamın etkisi ile fiziksel yaşantı ile hafızasına da kaydetmek ister. Bilinç, bu durumda kültürel yaşantının doğal yaşantının önündeymiş gibi bir izlenime kapılır. Yani doğal tatmin yeterli olmamakta o duygunun doyumunu ve sürecini kültürel olarak yaşamak ve hafızasında tutmak ister. İşte bu hal insan duygu doyumu ve döngüsünün doğal ortamından tarihsel olarak kültürle değişime uğradığını göstermektedir. Dolayısıyla insan her duygusuna doğal olarak doyum ve döngü sağlayabildiği halde kültür ortamındaki bir çok uyaran etki ve uzatılmış alışkanlıklar ile bunu yeterli bulmamanın mutsuzluğunu, doyumsuzluğunu yaşamaktadır. 

Tutkuların insanlık için faydalı olanlarını her insan takdir eder. İnsanlığa zarar verenleri ise kin ve nefretle anmak yerine nasıl oluştuğunu araştırmak gerekmektedir ki aynı süreçlerin tekrarının olmaması için ve örnek oluşturulmasını önleyebilmek için. 

Modern insanın çözülebilecek büyütülmüş, karmaşıklaşmış ruhsal sorunlarının temellerinde aslında o kadar da karanlık ve bilinemez olmadığının farkına varabileceğiz.

Ergenlikten yetişkinliğe geçiş aşamasında her insanın hızını alabileceği bir yeni motor ateşlemesi (vites) yapar. Bu ateşleme o insanı yetişkinlik boyunca destekler ve varlığının devamına neden teşkil eder. Ve bir çok insan o başlangıç motorundan yeni bir ateşlemeye geçtiğini veya geçmesi gerektiğini geç fark eder.

O motorun ateşlenme nedeninin önemsiz veya önemli olması aynı değerdedir amacı bakımından. Sonraki aşamalarda ilk nedenin etkisinin devam edip etmediğinin gözden geçirilmesi önem kazanmaktadır.

Ömürlük hallerinin çok farklı ve çeşitli olması canlılığın insanlık üzerindeki her türlü yaşam olasılığının denenmesi ilkesiyle oluşmaktadır.

Kültürel yaşamı, doğal yaşam paralelinde yürütmeye çalışmalıyız. Bağlantıların açık ve belirgin olması mutluluk ve iyi yaşam kavramlarımıza yeni açılımlar oluşturabilmemizi sağlayabilecektir.

Yaşam Olanaklarının Gelişimi

Toplumların gelişiminde kültürel ilerlemesinde sürekli yeni hedefler ve amaçlar ortaya konmaktadır. Bu hedefler ve amaçları kalabalıklardan oluşan bireyler hep birlikte almaları çok zordur. Bir çok nedenle yönetime gelen bireyler bu görevleri üstlenirler. Tarihte bir çok nedenle olan öne çıkan liderler günümüzde seçimler ile bu görevi almaktadırlar. 

Üst düzey yönetimler yanında toplumun üst hedef ve amaçları olan iyi yaşama örnekleri girişim alanında kendisini göstermektedir. Kuşaklar arası aile yaşantı geleneğine sahip gruplar geleneğe ek olarak kendilerinin geliştirdikleri daha iyi yaşam olanaklarını arttırma üzerine denemeler yapma yaşantılarını deneylemek ile karşı karşıya gelirler. Teknolojide, bilimde ve sağlıktaki yenilikleri birebir takip etme ve bu alanlardaki oluşan iyi yaşam olanaklarını test etmek ve kullanma olanakları bulunmaktadır. Toplumun ulaşmak istediği refah ve mutlu yaşam örneklerini sürekli halde yaşama olanağı olan girişim alanı kişi ve kurumları için refah ve mutlu yaşam sınırları bir amaç değil günlük hayatın bir rutini haline gelmesi söz konusudur. Dolayısı ile sanat, moda, seyahat, eğlence, kültürel etkinliklerin en üst düzeyde oluşmasına ön ayak olurlar. Jest sosyete, burjuva, mutlu azınlık gibi isimlerle anılan üst yaşam denemeleri ve yeni tecrübeleri olanağına sahip kesimler toplum adına farkında olmadan yeni iyi yaşam deneyleri yaparlar. Bu kesimlerce kötü yapılmış tercihler birer skandal ve rezalet olarak toplum tarafından yorumlanırken doğru tercih ve denemeler ise birer şaheser ve görkemli bir yaşam örneği olarak toplumun önce hayallerine sonra amaçlarına ve gelecek tasarımlarına dönüşürler. Üst yaşam olanaklarına sahip kesimler bu büyük sorumluluklarını omuzlarında, sırtlarında hissederek yaşamaktadırlar.

Şirketlerin rekabeti ise küresel olarak sermaye birikimine ulaşmak ideasıyla hareket etmektedir. 

Mesleklerde gelirler arası sınıflaşma oluşmaktadır. Bu sınıflar belli mekanları ve zamanları ayrı olarak paylaşmaktadırlar. Meslekler ve gelir grupları sürekli değişim içinde olmaları onları belirgin ve görünür kılmamaktadır. Alt gelirler kişilerarası ilişki yoğunluğundayken, gelirler arttıkça kurumlararası ilişkilerin yoğunluğundan söz edilebilir. Meslek ve gelir sabitliği kurumlarda belirgin, görünür ve süreklilik göstermektedir. 

Her alandaki en üst grup yaşayışlarda bile ekonomik ve onun sağladığı tüm olanaklardan yararlanma açısından kendi aralarında da sınıf oluşmaktadır. Üstten alta doğru birey ve grup sayısı çoğalmakta veya alttan üste doğru sayı azalmaktadır. Bireyler üst aşamalarda kurumların temsilinde görünür olmaktadırlar. Temsil ve iş bölümü için böyle olması gerekmektedir. 

Üst gruplar elde ettikleri bu yaşantı şeklinde, yeni yaşam tarzları denerler. Onların ortaya çıkardıkları yaşam tarzlarından iyi olanlar sonraki zamanlarda kalıcı olur ve alt gruplarda onu benimserler ve hedefleri haline getirirler. Kötü olanlar ise sistem tarafından alaşağı edilerek silinirler. Buradaki belirleyici unsur eski ve kötü bireysel ve grupsal yaşantılardan arınıp toplum için eskinin tecrübe edilmiş iyi ve faydalı yönleriyle geleceğe ait örnek alınabilecek yeni bir iyi ve faydalı yaşam tarzlarının ortaya çıkarılması çabalarıdır. 

Yeni ortaya çıkan iyi yaşam tarzları ilerleyen zamanda alt gelir gruplarının arzusu ve hedefi haline gelir. Teknoloji bu hedef için bilimi öncüller. Örneğin geçen yüzyılın üst iyi yaşantı örnekleri bu yüzyılda teknolojinin bilimi yönlendirmesi ile alt yaşama sunmaktadır. Teknoloji, önce üst tüketim sınıfları için yeni ve pahalı ürünler ortaya koyarken, bu ürünler denemeler ile kalıcılık veya iptal edilme seçenekleri arasında karar oluşur. Kalıcı olanların maliyet azaltılması yoluyla genel tüketime sunumu başlar. 

Uzay çalışmaları ve lüks tüketim araçları yeni iyi yaşam şekillerinin öncülü olmaktadırlar.  

Haliyle gelişme ve ilerleme üst gruplardan alt gruplara doğru zaman içinde ilerler. 

Küresel şirketler sermaye ve iş olanaklarını biriktirmek, sürdürmek isterler. Bunları yaparken bir çok alanın kendilerine yardım etmesini isterler. 

Sınıfların oluşması, yatay olarak yeryüzüne dağılmış nüfusun kurumlar olarak dikey olarak ilerlemesi içindir. 

Doğada bu durum ormanlarda görülmektedir. Yatay dağılan bitki örtüsü belli bir süre sonra dikey rekabete girişir. Amaç güneşten enerjiyi daha fazla almak ve gölgesi ile rakiplerinin dikey büyüme hızını azaltmaktır. Ormanın her yatay ve dikey bölümlerinde çok fazla çeşitlilik ve rekabet vardır. Bu rekabet merkezden yatay ve dikey uçlarına doğru azalır.  

Küresel olarak kurumların olanaklar biriktirmesi ve sürdürmeye çalışmaları tıpkı ormandaki rekabet gibidir. Aradaki fark insanın kendi geliştirdiği kültürle yapıyor olmasıdır. 

Küresel olarak biriken olanakların hedefi daha fazla büyümek ve sürdürmek iken kendileri dışında büyük bir bilinmeyen göreve de hizmet ediyor olabilirler. 

Bu büyük görev onlara dna ile doğa tarafından verilmiş olabilir. 

Çünkü orman da insan da aynı canlılık temelinden hareket etmektedirler. Orman yatay ve dikey ilerlerken köklerine bağlı kalmak durumundadır. İnsan ise köklerini aklında taşıyarak her yöne doğru ilerleme özgürlüğü içindedir.

Dünyadan çıkış ve giriş için madde ve enerjiyi kullanacak günümüzden daha iyi bir teknoloji gereklidir. Bu teknolojiyi de olanakların birleşmesi veya birikmesi hedefi oluşturabilir.

Olanakların birikmesi rekabet, birleşmesi ise küreselleşmenin gerçekleşmesi yolu ile olacaktır.

İki yolunda sonunda bir amaca ulaşacak olması eytişimsel düşüncenin sav ve karşı savın bireşime ilerlemesi gibidir. 

Canlı ve İnsan İlişkileri

 İlişki ilişik olmaktan yani bağlantıdan gelmektedir. Canlılar doğa içinde sürekli birbirleriyle ilişki yani bağlantı halinde olabilmektedirler. Etki- Tepki şeklinde devam bu ilişkilerin temellerini felsefece derin düşünmeye eğileceğiz eyitişimsel düşünce etkinliği ile. 

İnsanların kendi aralarındaki ilişkilerini ve hayvanların etkileşimlerini yukarıdaki şemanın açılımıyla değineceğiz, genişleteceğiz.

Doğalın hakkını doğala, kültürün hakkını kültüre vermek gerekir.

Doğaldan kültüre geçiş hangi aşamalarda göstermektedir kendisini. Hareketli canlıların hareketsiz canlılardan gelmesi gibi bitkiden hayvana hayvandan insana geçişler gibidir doğaldan kültüre geçişler.

Yine de kültür de kaynağını doğaldan aldığına göre o sadece doğalın değişik görünümüdür aslında. Aynı mekanda fakat farklı zamanda görünen değişik görünümleridir bizlere kendisini saklamış ve farklı gibi görünen.

İnsan ilişkilerin de en uygunu akıla dayanan akılcılık gibi görünse de onu taşıyan beyin bile kendi şeklini bir ağacın köklerini taklit eden fiziksel uzantılarını dar bir alana sığdırmaya çalışırken, doğasından ayrılmadığını gösterir bizlere. Geriye doğru bağlantıları olan hafızası, duygulanımları, güdüleri, dürtüleri ve itkileriyle ne kadarda uzakmış izlenimi verse de hepsi bir arada bir bedende bulunmakta. Yaşantılarımız bütün bu doğal özelliklerin her an çalışmasıyla ilerlemekte zaman ve mekanda.

Bilim çalışmaları yapılırken saf akıl eylemi görülür. İş hayatı öyle. Aklın ürettiği nesne, sistem ve kurallar aklın akılla ilişkilerini sergiler.

Ekonomik sistem de öyle işlemeye meyillidir. Üretim başlangıcı ve gelişmesi hep aklın işleyişi ile ilerler. En son hali tüketim aşaması ise duyguların ve dürtülerin tatmin sürecinde sonlanır.

Akıl diğer akıllarla ilişkilerinde bilgi odaklı ilişkiler kurar. Bu bilgiler kültüre ait bilgilerdir. Bilim ve kurumların işleyişlerinde ve sürdürülmesinde uzmanlığın gelişmesini sağlar. Aklın gelişmesiyle sistem ve eserleriyle toplumların düzen ve işleyişine katkıda bulunur.

Akıl ile duygu ilişkileri çok karmaşık gibi görünse de çözümlenebilir. 

Mitolojiler ve efsaneler tam anlamıyla akıl ile duygunun iç içe olduğu edebi sanatlardır. Duygu yaşantıyla, akılda bilgi ile tamamlanmaya çalışırlar bu örneklerde. Duygudan, akıla geçiş aşamaları görülür bu sanatlarda. Anlatılanlara ve yazılanlara inanan zihinler metafizik düşüncede kalır, hisseden duygular ise yaşamışçasına durgunluk, sakinlik veya yaşamak ister gibi kabarmaya başlarlar, etkilenirler. Duygular sürekli tekrarlanmaya odaklıdır, akıl ise sürekli tekrarlanan bilgiden yeni bilgiye doğru ilerleme eyilimindedir. Duygu bedende sınırlıdır, akıl ise evrenden bilgiyi aldığı için sürekli arayıştadır. Düşüncenin sınırının olmaması evrene ait bilgileri biriktirip, kategori, istatistik, küme, sınıflama ile tümellere doğru gider. Akıl bilgiyi sırayla ve tek tek ele alabilir. Duygular ise dalgalanma şeklinde veya etki-tepki şeklinde kendisini ifade eder. Akıl beden ile evren arasında, duygu ise beden ile akıl arasındadır. Duyguların en etkili işareti kalp, aklın ise şaşmanın ve merakın verdiği bedenin donma ,(nöronların kısa devre yapması) dona kalma halidir.

Kurallar(akıl) ve duygular

Aileden ve eğitimden gelen kurallar ile akıl şekillenir, şekillenmekle kalmaz o kuralları duygular ile de besleriz. Kurallar ile duygular birbirine karışışmış ve iç içe geçmiştir. Kurallar ile duyguları birbirinden ayırmayı başarmak insan ilişkilerinde bir çok sorunların da çözümünü sağlayabilir. 

Bir çok tartışma ve kavgaların kaynağı kurallar ile duyguların karışık hallerinin çözülememesinden kaynaklanmaktadır. Kural ilkeleriyle başlayan diyaloglar duyguların etkilerinin sessizce, gizlice ve hızla girmesiyle diyalogun ilerleyişi ses, mimik, kasılma, hızlı ve kısa hareketlenmeler (tartışma, ağız kavgası) ile başlar ses miktarı artarak (bağırma) çarpışmaya (fiziksel kavga, şiddet)  anlaşamamaya doğru evrilir farkında olmadan. Tartışma ve kavga eylemlerinin genel bir analizi yapıldığında detaylarda bir çok fiziksel ve ruhsal gizli ve bilinmeyen kural, duygu, güdü ve dürtüye kadar ulaşacak olan bilgiler çıkabilir. Hem kişiye özel hem de diğer kişiliklere ait genel kişilik hallerinin psikolojik analizleri tartışma ve kavgalarından yapılabilir. 

Canlılar ve boşluk

Canlıların varoluşuna özgü en önemli sorunu boşlukta olma halidir. Suda yüzerek, karalarda gezerek ve uçarak yaşayan canlılar boşluktadırlar. Yeryüzünde boşluk suda ve havada bulunmaktadır. Evrene ait boşluk ise uzay boşluğudur. Bitkiler kökleriyle maddeye (toprak) bağlanmış olup gelişimlerini hem maddeden hem de boşluktaki enerjiden alarak devam ettirmektedirler. Bitkiler nesil aktarımı ile yeryüzünde hareket etmektedirler. Diğer canlılar ise suda, karada ve havada oluş halleriyle hareket etmek zorundadırlar. Bu hareket hali bedenlenmesini tamamlamış (yerküre şartlarına göre) canlıların boşlukta bulunma sorununu aşmak amacı ile hareket ve duyu organlarının oluşmasını sağlamıştır. Harekete uyumlu (içsel) ve duyu (dışsal) organları da beyin oluşumunu ortaya çıkarmıştır. Haliyle bitkilerde beyin gibi bir oluşumun neden olmadığını anlayabiliyoruz.

(Canlılığın ilk ortaya çıkışı suda mı yoksa toprakta mı olmuştur. İlk canlının suda oluştuğundan emin miyiz. Bitkilerin sudan toprağa geçişi ve şu anki hallerine gelişlerini açıklayan bir tez veya teori bulunmakta mıdır.)

İnsan aile ve toplumda bulunduğu için doğumuyla bu boşluğu hissetmez. Çünkü kendisi için planlanmış bir gelişim süreci ve hedefleri hazırdır. Çocukluk sürecinde boşluğa yer vermeyen iyi bir yetiştirme süreci olursa ergenlikten yetişkinliğe geçişindeki yaşayacağı boşluk sorununu en hafif haliyle atlatabilecek ve hedeflerini yetenekleri doğrultusunda seçerek o yolda ilerleyebilecektir. İyi bir çocukluk yaşayamaz ve boşluk ile karşı karşıya kalırsa karşılaştığı her türlü hedef seçeneğine sarılacaktır. Artık mecbur yaptığı bu tercihlerin iyimi kötü mü olduğu önemli olmayacaktır bu insan için. 

Toplumdaki kötülük sorununun bir bölümü bundan kaynaklanmaktadır. Boşluğu her türlü aşan insan için sırada tutumlar gelmektedir. Toplum içinde yaşayış tutumu gerektirecektir. Hedeflerin ilerleyişinde tutumlarımız bizlere yaşam tarzımızı ve hayata bakışımızı göstermektedir. Seçenekler arttıkça doğru kararı vermek ve yanlış kararları bırakmak için bilgi ve tecrübenin zihinde artarak bilinçlenme, kendindelik haliyle kişi kendinde ve çevresinde doyumsuzluğun ve mutsuzluğun azalarak huzurlu ve mutlu bir yaşam oluşturma çabalarını ömür boyu sürdürecektir.     

Günlük hayatta akıl ile duygu ilişkileri sık sık karşı karşıya gelir. Söz ve davranışlarda izlerine rastlanır. İşbirliği için akıl duyguya kaynağından dolayı hoş görülü davranmalı ve ona zarar vermemeye çalışmalı, duygu ise akıla güvenmeli ve denge oluşturmaya çalışmalıdır. Akılın kötülüğü duyguya zarar verme olasılığı, duygununda kötü tarafı anlayamadığı akılı yok sayması veya onu küçümsemesi, önemsememesidir. Aralarında uyum olmaz ise kötü yöneticiler ve çocukça yaşayan yetişkinler görme olasılığımız artar günlük yaşantıda.

İlişkilerin karmaşık görünmesinin nedeni bir çok bireyin birbiri ile olan ilişkisi yanında dış etkenlerin de ilişkilere etki etmesi ve oran, çeşidinin çok olmasındandır. Bir bireyin diğer birey ve bireylerle ilişkilerine mekan, zaman, sistem işleyişi ve doğa gibi bir çok etken etki eder. Psikoloji ve sosyoloji gibi bilimler sürekli olarak ilişkilerin oluşması, gelişmesi ve sonuçlarını bütünsel olarak ele almanın zorluğu karşısında parça parça olgular oluşturmaya çalışarak ilerlemeye çalışmaktadır. Felsefe bireysel ve toplumsal olaylara tümden gelim çalışmaları uygularken bilimler tümevarım uygularlar. İnsan ve canlı ilişkilerinde değişkenlik oranı çok olması sabitliğin görülmesinin ele alınmasını güçleştirir.

İlişkilerin ilerleyişinde bir çok çatallaşma, birleşme, ayrılma, çakışma, paralel, gizlilik, katmanlaşma gibi bir çok şekiller karmaşık olarak bulunur. İç içe geçmiş, ilgisiz gibi görünen ama ilgili olan bir çok bağlar bulunur. İlişkileri hangi ana konu unsurlarına, kime, neye göre ele alma zorluğu da bulunmaktadır. Canlılarda bir türün artması canlılığın temel temsil özelliklerinin taşınma ve bulundurma olasılıklarının o çoğalan tür tarafından yüklenilmesi anlamına gelmektedir. 

Bitki türlerinin çokluğu canlılığının bitki türünün tüm açılımlarının mekan ve zamanda ortaya çıkmasını sağlar. Bitkilerin yeryüzündeki yer değiştirme hareketi nesilden nesile gibi yavaş ilerlemesi canlılığın hareket konusunda yavaştan hızlıya doğru farklı türlerin yer değiştirme yeteneğinin oluşmasının zeminin hazırlamış gibidir. Tür her türlü açılımını ortaya koymuş ancak belli bir sınırda yeni bir türün gelişimine olanak yaratmıştır. Canlı canlının nedenidir diyebiliriz bu hale. Canlı canlıya canlılığı ekleyen bir zincirdir. Canlılık bir zincir oluşturmaktadır birbirine bağlı şekilde, dna şekili mikro boyutta oluşurken şu an gördüğümüz zincir makro ama karmaşık halde olarak temelinden farklıdır. Bunun nedeni dna bedenlenme sürecini tamamladığında belli büyüklük kriterinin yeryüzü olanakları ile sınırlanmasındandır. 

Dolayısıyla canlı mars veya ayda yaşama ortamı oluşturduğunda oraların özelliklerine göre değişimi çok farklı şekil ve boyutta olabilecektir. Yeryüzündeki şekli bedenlenme sınırında başka bir bedenle birleşerek yeni canlı üretme ve çoğalmaktadır. Haliyle kültürümüz tüm insanları aynı yaşama şekillerine sıkıştırmaya çalışırken (doğaya göre dar bir şekil) doğanın canlılığı temsil etme adına farklı yaşama şekillerinin akışına ters bir yaklaşım içermektedir. Bu durum kültürümüzün ilişkilerimizi bilinir hale getirmesini, doğa bilimleri gibi belirgin ve tekrarlanan bilgilere ulaşılmasını haliyle zorlaştırmaktadır. 

Psikoloji, sosyoloji gibi bilimlerin gelişmesi ve kendi konuları ile ilgili bilgilerin belirgin hale gelmesi canlılığın açılımları üzerinden olmalıdır. Bu fikir bizi bilindik matematik ve fizik ilkelerinden farklı bir yeni sistem ve yöntem arayışına yönelmemizi gerekli kılmaktadır. 

Canlıların evren yasalarına karşı etkileşimleri ile canlılığın kendi gelişim ilkelerinin temellerini açıklayacak, matematik dışında yeni yöntem ve sistemler oluşturmamız gerekmektedir. Evren yasalarına ulaştığımız yöntemler, canlı ilişkilerin ve gelişiminin ilkelerini açıklamaya yetmemektedir. Zaten canlılık evren yasalarına paralel değil onun üstüne oluşan bir olgudur. 

Dolayısı ile bu konuda yapacağımız ilk saptama evren yasalarına doğa yasaları demekten vazgeçmeliyiz. Çünkü evren yasaları, canlılığı kapsayan doğa öncesi oluşan ve gelişen yasalardır. Evren yasalarıyla, doğa yasalarını ayrı tutmalıyız. 

Evren yasaları canlının olamadığı bir evren ortamının ilkeleridir. Doğa ise canlı ve cansızlığın birleşiminden ortaya çıkan yasalardır. Örneğin dünyamız dışında hiçbir canlının olmadığı uzayda sadece evren yasaları bulunmaktadır, Dünyamız ise hem evrenin hem de canlının bir arada olduğu bir doğa yasaları ortaya çıkarmıştır. Canlıların ise kendi aralarındaki ilişkilerinin ve gelişimin de üçüncü yasa biçimi olduğunu söyleyebiliriz. 

* Evren yasaları : Canlının olmadığı evren yasaları

* Doğa yasaları : Canlının bulunduğu evrenin bir parçasında canlı ile evren etkileşimlerini ortaya koyan yasalar.

* Canlılık yasaları : Canlının canlı ile olan etkileşimlerini, sabit değişken evren yasaları dışında ortaya koyan yasalardır. 

İnsan ilişkilerini temellerini ve gelişimlerini belirgin olarak ortaya koymak için bu üç yasanın birbirleriyle olan etkileşimlerinin ilkelerini ortaya çıkarmalıyız. Bunu nasıl, hangi yöntem ve sistemle yapabiliriz, bunu saptamalıyız. 

Öncelikle evren yasalarını temellerinden tekrar ele alarak değerlendirmemiz gerekmektedir.

Uzaya baktığımızda en temel olarak ısının ve enerjinin derecelendirilmelerini görüyoruz. Sıcaklık eksikliğinde soğukluk, ışık eksikliğinde karanlık, hareket eksikliğinde durgun enerji veya sabitleşmiş ısı (madde) görmekteyiz. Bu ısı ve enerji değişimlerinden bir çok madde oluşumunu sürdürmektedir. Özellikle güneş türü oluşumlar madde oluşturma fırınları gibidir. Isı ve enerji bu merkezlerde sürekli kendi içinde döngüsel bir harekette bulunmakta ise de çevresine belli oranda ısı ve enerji yaymaktadırlar. Bu yıldız ve sistemlerinin evren içinde çok sayıda bulunduğuna tanık oluyoruz. Bu sistemler insan hayal gücünün çok ötesinde devasa büyük ve uzaklıktadırlar. Evreni, insan aklı olarak duyularımızın elverdiği ve kullandığımız araç, sistemlerimizin olanağı yanında hayal gücümüzün ötesinde bir oluşum olduğunu fark ediyoruz. Evrene her bakışımızda orada çok şeyler var diyorken, hem aklımızın sınırlarını düşünüyor hem de duyularımızın yetersizliğini hissediyoruz. Oraya her bakışımızda geçmişi görüyoruz. Evrenin geçmişini görmekteyiz. Bu devasa evrenin geleceğini hayal etmek ise ayrı bir konu. Geçmişi tüm ayrıntılarıyla bilince gelece dair en doğru tahminler ancak o halde oluşabilir.