Birinci dünya savaşına kadar serbest piyasa ekonomisi tüm dünyaya yayılma ve yerleşme dönemlerini ana hatlarıyla tamamlamıştı. Yeryüzü nimetleri keşfedilmiş ve kullanılmıştı. Sıra yeraltı enerji ve madenleri çıkarmaya ve serbest piyasaya sürme zamanı gelmişti.
Hala bu süreç devam etmekte. Yeraltı zenginliklerine sahip ülkelerin yönetim sistemi eski olup yeni dünyanın serbest piyasa ekonomisine girmekte zorlanıyorsa. Onu ikna etmek nasıl olacaktır. Doğu ve batı girişimciler onu nasıl dünya piyasasına sürecektir. Önce kapalı kapılar arkasında, basına kapalı, gizli anlaşmalar yapılmaya çalışılacak. İhaleler, anlaşmalar, ilişkiler o kadar karışık hala gelecek ki artık dünya gündeminden saklanamaz olacaktır.
Orta doğu ülkeleri liderlerinin bu saklı anlaşmaları uzun süredir kötüye kullandıkları anlaşılıyor. Karasızlık, sözden dönme, ikili, üçlü oynama, anlaşmalara uymama keyfiyeti sonunda istikrarsız bir enerji pazarlama politikaları oluşurup serbest piyasa aktörlerini canını bezdirir. Onlarda merkezi hükümetlerine şikayet ederler. Yönetimlerde devreye girer. Olaylar gizli halinden uluslararası açık bir siyasi ve ticari çekişmelerin yaşandığı bir arenaya dönüşür.
Ortadoğunun son elli yıldaki sorunu budur. Hem halkını hem de enerji kaynaklarını yönetme başarızlığı. Yönetim sistemlerini yenileyememeleri yani demokrasiye geçememeleri ve serbest piyasa ekonomisine uyarlayamamalarıdır.
Serbest piyasa ekonomisi tüm dünya ekonomik sistemlerini altüst ediyor. Değişime zorluyor. Gücü yetmediğine ise siyasi aktörlerini devreye sokuyor şikayet ediyor. Oyuncağına ulaşmayıp babasına, annesine şikayet edip ağlayan bir çocuk gibi davranıyor. Sonrası malüm siyaset şartların olgunlaşmasını beklemeden filin züccaciye dükkanına girişi gibi olayı çözmeye çalışıyor ve günah keçisi haline geliyor.
Serbest piyasa ekonomisi tabiatında insanın temel ihtiyaçlarını nüfüsa göre hızla üretme ve pazarlama rekabetini taşır.
Üretimi yaparken önce insan ağırlıktayken şimdi otomasyona yönelmiştir. Elektirk, elektronik araçları kullanmaktadır.
Misyonu ortadadır. İnsanlığın tüketimini, yaşamasını kolaylaştırmak. Bunu yaparken rakipleriyle yarışmak ve durumunu sürekli kılmak.
Peki serbest piyasa ekonomisi neden kötü görünüyor ya da öyle algılanıyor.
Geçmişe ait tüm sistem, kültür ve değerleri hiçe sayıp silip süpürdüğü düşünülüyor.
Kendini tüm dünyaya kabul ettirmeye çalışırken her türlü siyasi ve askeri gücü kullanarak insanlığa yakışmayacak hatta lanetlenecek derecede zalimce davranması tarihe yansımış durumda.
Serbest piyasa kendini iyi kullanan kesimleri refaha kavuşturup, iyi kullanamayanlara karşı haksızca davranıyormuş gibi algılanıyor, yani adalet terazi olmadığı söyleniyor.
Serbest piyasa ekonomisinin temeli üretim ve pazarlama sistemleri gibi basit ve yararlı olmasına karşın kötü bir imajını hala üstünden atamamıştır. O da Amerikanın ilk keşfinden başlayıp tüm dünyaya yayılma sürecindeki serbest piyasa ekonomisinin insanlığa yaptığı olumsuz etkilerinin hala zihinlerde yaşıyor olması ve bu tutumunu devam ettiriyor havasındadır.
Serbest piyasa ekonomisi diyor ki, dünyadaki üretim şekli ve araçları bunların pazarlanma sistemleri artık değişecektir. Siz eski pazarlama ve yönetim sistemlerini kullanan ülkeler ya gönüllü değişeceksiniz ya da zorla değiştirileceksiniz.
Serbest piyasa ekonomisinin aşamaları,
1. Kuruluş ve gelişme (Doğası iyi olmasına rağmen çalışanlarına iyi olmaması tartışma yaratmıştı. Bakınız. Karl Marks)
2. Dünyaya yayılma. ( Amerikanın keşfiyle başlayan insanlığa zararlı etkileri.)
3. Dünyaca kabullenmesi ve uygulanması (Bugün bu süreci yaşıyoruz.)
Yarın.
4. Amacına uygun şekilde kullanılması ( Tüm Siyasi, sosyal ve kültürel yöntem ve sistemlerden ayıklanması sadeleştirilmesi.Amaç değil araç olması)
5.Standart ve prensiplerinin sabitlenmesi. (Devlet hizmeti altında kullanılması sağlık, eğitim gibi temel yapı içine girmesi)
Sonuç : Serbest piyasa ekonomisi, bir sistem, bir araçtır. Ona hakim olan ve kullananlarca iyi veya kötü olması belirlenir.
Özkan Salman
Hala bu süreç devam etmekte. Yeraltı zenginliklerine sahip ülkelerin yönetim sistemi eski olup yeni dünyanın serbest piyasa ekonomisine girmekte zorlanıyorsa. Onu ikna etmek nasıl olacaktır. Doğu ve batı girişimciler onu nasıl dünya piyasasına sürecektir. Önce kapalı kapılar arkasında, basına kapalı, gizli anlaşmalar yapılmaya çalışılacak. İhaleler, anlaşmalar, ilişkiler o kadar karışık hala gelecek ki artık dünya gündeminden saklanamaz olacaktır.
Orta doğu ülkeleri liderlerinin bu saklı anlaşmaları uzun süredir kötüye kullandıkları anlaşılıyor. Karasızlık, sözden dönme, ikili, üçlü oynama, anlaşmalara uymama keyfiyeti sonunda istikrarsız bir enerji pazarlama politikaları oluşurup serbest piyasa aktörlerini canını bezdirir. Onlarda merkezi hükümetlerine şikayet ederler. Yönetimlerde devreye girer. Olaylar gizli halinden uluslararası açık bir siyasi ve ticari çekişmelerin yaşandığı bir arenaya dönüşür.
Ortadoğunun son elli yıldaki sorunu budur. Hem halkını hem de enerji kaynaklarını yönetme başarızlığı. Yönetim sistemlerini yenileyememeleri yani demokrasiye geçememeleri ve serbest piyasa ekonomisine uyarlayamamalarıdır.
Serbest piyasa ekonomisi tüm dünya ekonomik sistemlerini altüst ediyor. Değişime zorluyor. Gücü yetmediğine ise siyasi aktörlerini devreye sokuyor şikayet ediyor. Oyuncağına ulaşmayıp babasına, annesine şikayet edip ağlayan bir çocuk gibi davranıyor. Sonrası malüm siyaset şartların olgunlaşmasını beklemeden filin züccaciye dükkanına girişi gibi olayı çözmeye çalışıyor ve günah keçisi haline geliyor.
Serbest piyasa ekonomisi tabiatında insanın temel ihtiyaçlarını nüfüsa göre hızla üretme ve pazarlama rekabetini taşır.
Üretimi yaparken önce insan ağırlıktayken şimdi otomasyona yönelmiştir. Elektirk, elektronik araçları kullanmaktadır.
Misyonu ortadadır. İnsanlığın tüketimini, yaşamasını kolaylaştırmak. Bunu yaparken rakipleriyle yarışmak ve durumunu sürekli kılmak.
Peki serbest piyasa ekonomisi neden kötü görünüyor ya da öyle algılanıyor.
Geçmişe ait tüm sistem, kültür ve değerleri hiçe sayıp silip süpürdüğü düşünülüyor.
Kendini tüm dünyaya kabul ettirmeye çalışırken her türlü siyasi ve askeri gücü kullanarak insanlığa yakışmayacak hatta lanetlenecek derecede zalimce davranması tarihe yansımış durumda.
Serbest piyasa kendini iyi kullanan kesimleri refaha kavuşturup, iyi kullanamayanlara karşı haksızca davranıyormuş gibi algılanıyor, yani adalet terazi olmadığı söyleniyor.
Serbest piyasa ekonomisinin temeli üretim ve pazarlama sistemleri gibi basit ve yararlı olmasına karşın kötü bir imajını hala üstünden atamamıştır. O da Amerikanın ilk keşfinden başlayıp tüm dünyaya yayılma sürecindeki serbest piyasa ekonomisinin insanlığa yaptığı olumsuz etkilerinin hala zihinlerde yaşıyor olması ve bu tutumunu devam ettiriyor havasındadır.
Serbest piyasa ekonomisi diyor ki, dünyadaki üretim şekli ve araçları bunların pazarlanma sistemleri artık değişecektir. Siz eski pazarlama ve yönetim sistemlerini kullanan ülkeler ya gönüllü değişeceksiniz ya da zorla değiştirileceksiniz.
Serbest piyasa ekonomisinin aşamaları,
1. Kuruluş ve gelişme (Doğası iyi olmasına rağmen çalışanlarına iyi olmaması tartışma yaratmıştı. Bakınız. Karl Marks)
2. Dünyaya yayılma. ( Amerikanın keşfiyle başlayan insanlığa zararlı etkileri.)
3. Dünyaca kabullenmesi ve uygulanması (Bugün bu süreci yaşıyoruz.)
Yarın.
4. Amacına uygun şekilde kullanılması ( Tüm Siyasi, sosyal ve kültürel yöntem ve sistemlerden ayıklanması sadeleştirilmesi.Amaç değil araç olması)
5.Standart ve prensiplerinin sabitlenmesi. (Devlet hizmeti altında kullanılması sağlık, eğitim gibi temel yapı içine girmesi)
Sonuç : Serbest piyasa ekonomisi, bir sistem, bir araçtır. Ona hakim olan ve kullananlarca iyi veya kötü olması belirlenir.
Özkan Salman
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder