Patent icat edilen, emekle üretilen, yetenekle sergilenen, bireye veya gruba ait sanat, bilim, araç, ve eşya üzerinde onu ortaya çıkaranın kullanma hakkı olarak biliyoruz.
Patent bireysel olarak ortaya çıkması ve öyle kalmasında bir sorun bulunmamaktadır. Fakat bireysel olarak ortaya çıkması ve kamusal alana taşınması zorunlu olana sistem, yöntem, kurum, işleyiş ve teknoloji ise bireyi aşan boyuta gelebilmektedir. Kamuya mal olan patent artık bireysel anlamını yitirmeye başlamış toplumun, toplumların kullanım hakkı olma aşamasına gelmiş demektir.
Bir mağara adamının bir mağarayı bulması ve ondan hak talep etmesi ne kadar sürebilir. Mağara çevresinde bir köy oluşma aşamasında artık o köyün mağarası olma yoluna girmiştir.
Edison ampulu bulduğunda patenti hala geçerli olmasına rağmen bir çok örneklerinin zorunlu olarak çıkarak toplumların kullanımına geçmesi ampulun bireye ait olduğunu kim savunabilir. Edison ampulu kullanma tekelini ne kadar devam ettirebilir topluma rağmen.
Bir ülkenin yönetim sistemi hakkında bir yöntem ve işleyiş ortaya koymuş bir birey bu patent hakkını nasıl ve ne kadar süre koruyabilir toplumdan. Oluşturulan bu sistem bireyden çıkmış bir topluma ait olma aşamasına gelmiştir. Birey bu sistemi kendisinin kurduğunu ve yüzyıllarca bu sistemin devamını ben ve ailem devam ettirecek diyebilir mi? Bunu kabul eden toplum olabilir mi? Yoksa var mı çağımızda hala !?.
Bir kaşifin güney antartikaya gidip veya marsa gidip sınırlarını çizmesi ve gelen insanlara " Burası benim ülkem, ben ve benim torunlarımın kurallarını kabul edeceksiniz " dese çağımız için geçerli bir söz olabilir mi ? Olamaz tabi ki. Cumhuriyet ve demokrasi buna izin vermez.
Hala veriyor mu yoksa ? Buna izin veriyorsa hangi akıl tutulması yaşayan cumhuriyet ve demokrasidir bu ?
Patent hakları bireysel, grupsal olanları ve öyle kalabilenler, çağımız aklına uygunken kamuya, topluma mal olabileceklerin telif ve patent olmaktan çıkmaları gerekmektedir.
Patent ve telif haklarının hangi oranlarda bireye ve kamuya mı özgü olduğu ayrımını yapmamız gerekmektedir. Telif ve patent hakları sahiplerine sınırsız değil, kamuya mal olması ile bireyin gelir üst sınırları konusunda belirli sınırlamalar konabilir.
Patent bireysel olarak ortaya çıkması ve öyle kalmasında bir sorun bulunmamaktadır. Fakat bireysel olarak ortaya çıkması ve kamusal alana taşınması zorunlu olana sistem, yöntem, kurum, işleyiş ve teknoloji ise bireyi aşan boyuta gelebilmektedir. Kamuya mal olan patent artık bireysel anlamını yitirmeye başlamış toplumun, toplumların kullanım hakkı olma aşamasına gelmiş demektir.
Bir mağara adamının bir mağarayı bulması ve ondan hak talep etmesi ne kadar sürebilir. Mağara çevresinde bir köy oluşma aşamasında artık o köyün mağarası olma yoluna girmiştir.
Edison ampulu bulduğunda patenti hala geçerli olmasına rağmen bir çok örneklerinin zorunlu olarak çıkarak toplumların kullanımına geçmesi ampulun bireye ait olduğunu kim savunabilir. Edison ampulu kullanma tekelini ne kadar devam ettirebilir topluma rağmen.
Bir ülkenin yönetim sistemi hakkında bir yöntem ve işleyiş ortaya koymuş bir birey bu patent hakkını nasıl ve ne kadar süre koruyabilir toplumdan. Oluşturulan bu sistem bireyden çıkmış bir topluma ait olma aşamasına gelmiştir. Birey bu sistemi kendisinin kurduğunu ve yüzyıllarca bu sistemin devamını ben ve ailem devam ettirecek diyebilir mi? Bunu kabul eden toplum olabilir mi? Yoksa var mı çağımızda hala !?.
Bir kaşifin güney antartikaya gidip veya marsa gidip sınırlarını çizmesi ve gelen insanlara " Burası benim ülkem, ben ve benim torunlarımın kurallarını kabul edeceksiniz " dese çağımız için geçerli bir söz olabilir mi ? Olamaz tabi ki. Cumhuriyet ve demokrasi buna izin vermez.
Hala veriyor mu yoksa ? Buna izin veriyorsa hangi akıl tutulması yaşayan cumhuriyet ve demokrasidir bu ?
Patent hakları bireysel, grupsal olanları ve öyle kalabilenler, çağımız aklına uygunken kamuya, topluma mal olabileceklerin telif ve patent olmaktan çıkmaları gerekmektedir.
Patent ve telif haklarının hangi oranlarda bireye ve kamuya mı özgü olduğu ayrımını yapmamız gerekmektedir. Telif ve patent hakları sahiplerine sınırsız değil, kamuya mal olması ile bireyin gelir üst sınırları konusunda belirli sınırlamalar konabilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder